Klima sektörü büyürken nitelikli işgücü sıkıntısı artıyor

Dünyayı tehdit eden küresel ısınmanın, özellikle yaz aylarında, insanların ofis, dükkân ve evlerini küçük birer sauna haline getirmesi en fazla klima sektörüne yaradı. Son beş yılda satışları tavan yapan klimalar birkaç yıl öncesine kadar lüks ürünler arasında yer alırken artık televizyon ve buzdolabı gibi vazgeçilmez ürünlerden.

İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği’nin (İSKİD) verilerine göre her yıl yüzde 20 oranında büyüyen klima sektörü, 1.8 milyar dolarlık ısıtma ve soğutma pazarındaki hacmini 2007 yılı sonunda 650 milyon dolara çıkardı, klima üretimi ise son beş yılda 100 binlerden 1.5 milyon adetlere ulaştı. 2010 yılına kadar hızlı büyümenin süreceğini söyleyen İSKİD Başkan Yardımcısı Metin Duruk, klima sektöründe yaşanan hareketliliği küresel ısınmanın yanı sıra Çin’de yapılan üretimin Türkiye’ye kaymasına da bağlıyor. Yerli üretimle beraber klima fiyatlarının da düştüğünü söyleyen Duruk, “Çin’de üretilen klimaların kalitesiz oluşu, servis ve bakım olanaklarının yetersizliği Çin ithalatını önemli oranda azalttı. Gelişmiş teknoloji ve işgücünün pahalı olmaması ise Türkiye’yi merkezi ve bireysel klimalarda Avrupa’nın önemli üretim merkezlerinden biri haline getirdi. Yabancı şirketler Türkiye’ye yatırımlarını artırdı, fabrikalar kurmaya başladı. Türkiye’de klima sektöründe ithalat önemli ölçüde azaldı, üretim potansiyeli ise önemli ölçüde arttı. Önümüzdeki dönem yeni yatırımlar da hayata geçirilecek” diyor.

Türkiye bu yıl klima satışlarında İtalya ve İspanya’dan sonra Avrupa’da 3. sırada yer alıyor. Alarko Carrier Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Hırant Kalataş’a göre, satışların artmasındaki en önemli sebeplerden biri klima kullanımı konusunda tüketicilerin bilinçlenmeye başlamış olması. Kalataş, sektördeki yaygın rekabetin ve iletişimin bu bilinçlendirmeyi artırdığını söylüyor: “Özellikle bireysel klima sektörü daha da büyüyecek. Çünkü sektörde sayıları giderek artan oyuncular arasında rekabet kızışmaya başladı. Bu durum klima fiyatlarının ucuzlayarak erişimi kolay bir ürün haline gelmesinde önemli bir rol oynayacaktır.”

KALİFİYE İŞGÜCÜ SORUNU

Peki, hacmini giderek artıran klima sektörüne istihdam tarafından bakarsak ortaya nasıl bir tablo çıkıyor? Hemen her büyüyen iş dalında yaşanan kalifiye eleman açığı, klima sektöründe de var. İSKİD’ten aldığımız bilgiler, sektörün yaklaşık 18 bin kişiye istihdam yarattığını gösteriyor. Ama Duruk’a göre sektörün 10 bin kalifiye elemana daha ihtiyacı var. Üretimden çok klimaların bakım ve servis hizmetlerinde görev alacak kişilere ihtiyaç duyduklarını söyleyen Duruk, “İşlerin daha yoğun olduğu yaz aylarında bu sıkıntı çok ciddi boyutlara ulaşıyor. Özellikle okulların meslek liseleri ve yüksek okulların ilgili bölümlerinde eğitim almış kişilere ihtiyacımız var. Klima sektörü verilen ücretlerin yüksek olması nedeniyle de aslında cazip bir sektör. Bir servis elemanının aldığı ücret ortalama 2 bin YTL civarında” diyor.

Üniversitelerde ve meslek liselerinde iklimlendirme ve soğutma alanına yönelik bölümlerin açıldığını fakat verilen eğitimlerin yeterli olmadığının altını çizen Duruk, şöyle konuşuyor:
“Üniversitelerde ve liselerde verilen eğitimlerin pratikle örtüşmesi ve okullarda gerçekten kalifiye elemanların yetişmesi için uğraşıyoruz. Örneğin; İklimlendirme, Soğutma, Klima Eğitim ve Araştırma Vakfı vasıtasıyla gençleri eğitecek öğretmenleri, her yıl bir hafta eğitime tabii tutuyoruz.”

400 kişiyi işe alacak

Arçelik-LG Klima Sanayi ve Ticaret AŞ Genel Müdürü Hakan Bulgurlu: “Şirketimiz 2008 yılı ilk 8 ayında mavi yaka olarak ortalama 1500 işçiye istihdam olanağı sağladı. 2009 yılı planımız ise bu sayının 1800-1900’lere çıkması. Beyaz yaka sayısı ise 200’e ulaştı. Ar-Ge bölümü içinde ilave istihdam yaratmak hedeflerimiz arasında. Ayrıca ticari tip klima satışı stratejilerimiz doğrultusunda yeni satış elemanlarına ihtiyacımız var. Mavi yakalı çalışanlarımızı ağırlıklı olarak endüstri meslek lisesi mezunlarından seçiyoruz.  Beyaz yakalıların ise Koç Topluluğu İK politikaları çerçevesinde yetkinlik bazlı olarak işe alımları yapılıyor. Arçelik-LG, son 5 yılda yüzde 429 büyüme oranıyla Türkiye’de en hızlı büyüyen şirketler arasında 9. sırada yer aldı. Ev tipi klima pazarında yüzde 50 paya sahibiz ve hedefimiz bu payı daha da artırmak.”

Yüzde 100 büyüme hedefi

Samsung Beyaz Eşya Pazarlama Müdürü Özlem Koçdar: “Pazarda genelinde yüzde 5’lik bir segmentin oyuncusu olduk, gelecek yıl orta seviye ürünler getirmek için çalışmalara başladık. Hedefimiz aynı beyaz eşyada olduğu gibi klimada da yüzde 100 büyümek. Klima penetrasyonu düşük bir ürün grubu, büyüme hızının yüksek olması beklenirken adet artışı düşük kalıyor. Bunun yanında yüksek kaliteli, yüksek performanslı, az enerji sarf eden ürünlere ilgi artıyor. Büyüme hızı yavaş kalsa da, bu tip üst seviye, kaliteli ürünlerin porsiyonu artacak diyebiliriz.” 

Makine mühendisi almayı planlıyor

Alarko Carrier Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Hırant Kalataş: “Mevcut personel sayımız mavi ve beyaz yaka olmak üzere toplam 694 kişi. Ağırlıklı olarak yeni pozisyonlar için makine mühendisleri almayı planlıyoruz. Üretim içeriğimizden dolayı genellikle mühendislik eğitimi almış personellerle çalıştığımız için, adayların 4 yıllık mühendislik bölümlerinden mezun olmalarına, iyi düzeyde İngilizce bilmelerine, MS Office programlarını kullanabilmelerine önem veriyoruz. İşe alım dönemlerimiz şubat ve haziran aylarında oluyor. Alarko Carrier olarak 2007’de 220 milyon dolarlık bir ciroya ulaştık. Hem ciro hem de kârlılığımızda yüzde 10’dan yüksek bir reel büyüme beklentisi içerisindeyiz.”

Vaillant’tan 250 kişilik yeni istihdam

Bir süre önce DemirDöküm’ü satın alan Vaillant Grup da istihdamını artırmayı planlıyor. Demirdöküm’ün Bozüyük’teki fabrikasını Avrupa’nın klima üretim üssü yapmayı hedeflediklerini belirten şirket yetkililerinin verdiği bilgilere göre 4 bin metrekare alan üzerine kurulu bu fabrika, bölgede yaklaşık 250 kişiye istihdam yaratacak.

‘Teori pratikle birleşmeli’

Ferroli Türkiye Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Çetin Çakmakçı: “Klima sektöründe işgücü sıkıntısı sektörün büyümesiyle artış gösterdi. Üniversitelerde ve meslek liselerinde ilgili bölümler açılıyor ama teorinin pratikle birleştirilmesi gerekiyor. Büyüyen ve gelişen kadrolarımızda satış, pazarlama ve teknik servis başta olmak üzere tüm departmanlarda istihdam yaratmaya devam edeceğiz. İşe alımlarımızda kişinin teknik altyapı donanımının yeterliliği ve İngilizce bilmesi bizim için önemli iki unsur.”

Üretimi tüm yıla yayacak

Vestel Beyaz Eşya Genel Müdürü Nedim Sezer: “Klima fabrikamızda beyaz ve mavi yakalı olmak üzere toplam 400 kişi istihdam ediliyor. Klima fabrikamızda istihdam edeceğimiz kişilerin makine mühendisliğinden, meslek yüksekokulu ve meslek liselerinin ilgili bölümlerinden olmasına dikkat ediyoruz. 2007 yılında satışlarımızda bir önceki yıla oranla iki kat artış yaşamıştık. Bu yıl ise bu sayının daha da artacağını düşünüyoruz. Vestel olarak, klimanın sezonluk bir ürün olmasının dezavantajını ortadan kaldırıp, üretimi tüm yıla yayıp tam kapasitede üretim yapma hedefimiz var. Böylelikle hem istihdamı artırmayı hem de sürekliliği sağlamayı amaçlıyoruz.”

Yeni fabrikalar açacak

Airfel Genel Müdürü Hasan Önder: “Özellikle montaj ve teknik desteğin uzmanlık gerektirmesi klimayı, diğer tüketim mallarından ayıran en önemli özellik. Sektör hızlı gelişmekle birlikte ciddi kalifiye işgücü sıkıntısı yaşıyor. Üretim, montaj ve satış aşamalarında sektörde deneyimli personel eksikliği yaşanıyor. Bu doğrultuda fabrikamızda İŞKUR ve Halk Eğitim Merkezi’yle birlikte ‘Personel Eğitim Programı’nı uyguluyoruz. Sektörde çalışmak isteyenlere kendilerini geliştirme imkânı yaratıyoruz. Şirketimizde şu anda 608 kişi çalışıyor. Bu sayının 130‘u ise klima tesislerimizde görevli. Yılsonu itibarıyla çalışan sayımızın 650’ye ulaşacağını öngörüyoruz. 2008 yılı içinde daha çok bireysel ve mühendislik sistemleri, satış ve satış sonrası hizmetler ve üretim bölümlerinde işe alımlar gerçekleşecek. Türkiye split klima pazarında yüzde 7’lik bir pay elde ettik. Yeni fabrikaların devreye girmesiyle birlikte özellikle Avrupa klima pazarında da aktif rol almayı planlıyoruz.”