‘Çocuk yıldız da emekçi’

Müjde Işıl - ‘60’lardan itibaren sinemamızda başrolde yer alan çocuk yıldızların filmleri izleyici rekorları kırarken geride, bugüne de uzanan sorunlar kaldı. Küçük oyuncular parlak bir hayata sahip gibiydi. Göz önünde olmak çok güzeldi ama çoğunun gerçeği; hak kaybı, şöhreti devam ettirememinin getirdiği mutsuzluk ve travmaydı. Sinemacı bir aileden gelen, Melih Gülgen’in oğlu ve Yeşilçam’ın son çocuk yıldızlarından Burak Gülgen, kendi deneyimlerinden yola çıkarak geçmişte çocuk yıldızların yaşadıklarını ve bugünün sorunlarını “Çocuk Yıldızlar” adlı belgeselde anlattı. Parla Şenol, Nilgün Kasapbaşoğlu, Kahraman Kıral, Mine Çayıroğlu ve Gülşah Alkoçlar tecrübelerini paylaştı.

■ Belgeselde “Çocukluğuma bir çift lafım olsun” diyorsunuz. Burak Gülgen 40 sene öncesine dönseydi çocukluğuna ne söylerdi?

“Çocuk yıldızın aynı zamanda bir emekçi olduğunu unutma! Emeğinin hakkını, karşındaki ailen dahi olsa almayı bil” derdim sanırım. Çünkü beş ve 11 yaşlarım arasında tam 11 filmde başrol oynadım. Adıma açılmış bir hesap falan olmadı hiç. Üstelik hepsi babamın filmleri de değildi. Tekrar o yaşıma dönsem babamla beraber yine setlere çıkar ve yine oyunculuk yapardım. Çünkü onunla çalışmaktan çok zevk alır ve çok şey öğrenirdim ama bugünkü aklımla bunu bedavaya yapmazdım.

■ Özellikle Kahraman Kıral’ın yaşadıkları çok travmatik. Mutlu mesut büyümüş çocuk yıldız yok mu hiç?

Kahraman Kıral’ın travma olarak bahsettiği sahne, yetişkin oyuncuları bile zorlayacak türden bir sahne. Kahraman Abi’nin bahsettiği diğer konu da Yeşilçam’ın resmi türü sayılabilecek olan melodramlarda çocukların hep seyirciyi üzen, ağlatan sahnelerde oynatılması ve bunun bir süre sonra o sahnelerde oynayan çocuğu yıpratmasıyla ilgili. Benim de çocukken oynadığım filmlerde devamlı ağlamak zorunda olduğum sahnelere dayanamayıp seti durdurma raddesine gelmişliğim var. Ben niye ha bire ağlıyorum, niye Kemal Sunal ile komedi filmlerinde oynamıyorum diye isyan etmişliğim bile olmuştu. Mesele burada sinemanın çocuğu nasıl kullandığıyla ilgili. Elbette dramdan uzak, komedi ve müzikal ağırlıklı filmlerde oynayıp daha mutlu mesut bir oyunculuk geçirmiş çocuk yıldızlar da var. Parla Şenol ve Gülşah Alkoçlar’ın anlattıkları gibi. Ancak asıl olumsuzluk; erken gelen ilgi ve şöhretle yanlış yollara sapan, zararlı bağımlılıklar geliştiren yahut çocukken gördüğü ilgiyi ve yakaladığı başarıyı yetişkin hâlinde elde edememenin getirdiği bunalım ve depresyonla baş başa kalmak. Bu travmatik örneklerin dışında kalanlar, ufak tefek yıpranma ve mini travmalarla da olsa yine de mutlu bir çocukluk ve sağlıklı bir yetişkinliğe geçiş yaşadık diyebilir. Ben diyorum şahsen.

■ ‘Çocuk yıldız’ sıfatındaki yaldız kazındığından altından emek ve aile sömürüsü çıkıyor. Bu nasıl engellenebilir? 

Öncelikle çocuklarını oyuncu yapmak isteyen ebeveynlerin bir mülakattan geçmesi gerekir. Bunu statü kazanmak için mi, daha iyi ekonomik şartlara kısa sürede kavuşmak için mi, kendi yaşamak isteyip gerçekleştiremediği hayalini çocuğu üzerinden tatmin etmek için mi istiyorlar? Sonrasında da çocuğun bu duruma hem yetenek açısından hem de psikolojik olarak ne kadar hazır olduğunun tespit edilmesi gerekir. Çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişimini olumsuz etkileyecek, eğitimini sekteye uğratacak çalışma saatlerinin de düzenlenmesi lazım. Oyuncu çocuğun adına bir banka hesabı açılmalı ve emeğinin karşılığı olan ücret o hesaba yatmalı. Hesap, ailenin sadece çocuğun eğitim/sağlık harcamaları için paranın belli bir kısmına dokunabileceği şekilde denetim altında olmalı. Çocuğun birikimi 18 yaşına geldiğinde kendi inisiyatifine bırakılmalı. 2016’da çalışma saatlerinin düzenlenmesi ile ilgili bir yasa tasarısı hazırlansa da o günden bugüne pek ilerleme kaydedilmediğini, belgeselimizde röportaj yaptığımız Oyuncular Sendikası temsilcilerinden öğrendik.

Yapımcı ve oyuncu Gökhan Mumcu: ‘İyi ki yapmışım’

Çocuk oyuncuların en iyi şartlarda çalışması için defalarca sesimi yükselttim. Bunun bazen yanlış anlaşıldığı, hatta gereksiz bulunduğu oldu. Ama bugün dönüp baktığımda “İyi ki yapmışım” diyorum. Tam da bu yüzden bu belgesel benim için çok kıymetli. Çocuk oyuncuların, yapımcıların ve ailelerin içinde bulunduğu hassas dengeyi gözler önüne sermek istedik. Çocuk oyuncuları yalnızca setteki tehlikelerden değil, en önemlisi bazen kendi ailelerinden de nasıl koruyabileceğimizi sorguladık. Umarım izleyen herkes, kendi çocuğu için en doğru kararı verir ve bu sektör çocuk oyuncular için daha güvenli, adil bir hâle gelir.