Düşünceye ilk kurban: Sokrates

DOSTLAR Tiyatrosu 14 yıl önce sahnelediği, düşünceleri uğruna ölümü göze alan düşünürün öyküsü "Yalınayak Sokrates"i tekrar sahneye taşıdı. 14 yıl önce oynandığında birçok ödül alan oyun, izleyenlerin hafızalarında derin izler bırakmıştı.
Genco Erkal, "Yalınayak Sokrates"i yeniden sahneye koymak için mükemmel bir zaman olduğu kanısında. Özellikle gençler için sahneye konan bu oyunun, kadrosu da oldukça genç. "Bizim seyircimizin yarıdan fazlası gençlerden oluşuyor. Onlar bu oyunun öyküsünü duymuşlar 'bir daha oynamayacak mısınız, çok merak ediyoruz' dediler, ben de bir kaç yıldır bunu yenilemeyi düşünüyordum, fakat gereken kadroyu bulmakta zorluk çekiyordum. Ben kadroyu oluşturmak için oyuncu aramaya çıktığımda, bütün tanıdığım oyuncuların televizyon dizilerinde, ödenekli tiyatrolarda olduğunu gördüm. Hiçbir dizide ve hiçbir ödenekli tiyatroda bulunmayan tamamen bağımsız olan oyuncuları aradığımda da konservatuvardan yeni mezun olmuş kişiler gündeme geldi. Çok genç bir kadro, fakat çok coşkulu, çok heyecanlı işini seven bir kadro."
Sokrates'in öyküsünün günümüzde birçok insana örnek olacağı kanısında Erkal: "Sanıyorum daha evvel de düşünceleri yüzünden mahkum olmuş bir takım düşünürler var. Ama onlar bir kaçamak yolu bulmuşlar, başka ülkelere sürgüne gitmişler, ya da cezalarının affedilmesi için düşüncelerinden vazgeçer gibi görünmüşler. Fakat insanlık tarihinde ölüme kadar düşüncelerini savunan ilk düşünür Sokrates. Kurulu düzene, insan düşüncesinin verdiği ilk kurban. Ondan bu yana ne kurbanlar verdik! Ama insanlığın tarihi biraz da bu kurbanların sayesinde ilerliyor. Ne yazık ki insanlar böyle kurbanlar vermekten vazgeçmiyor."
Genco Erkal, Sokrates'in kendisi bir şey yazmadığı için, onu hep başkalarının anlattığını ve anlatılan Sokrates'in her zaman tartışılabilir olduğu görüşünde: "Herkes Sokrates'i kendine göre anlatmış. Platon'un anlattığı Sokrates, acaba ne kadar Sokrates'in kendisidir, ne kadarı Platon'un düşünceleridir. Çok tartışılır. Bizim sahnelediğimiz Sokrates'te ne kadar gerçek Sokrates, ne kadar bugün Türkiye'de yaşayan çağdaşımız Sokrates sorusunu gündeme getiriyor. Ben herkesin Sokrates'i anlatırken biraz kendini anlattığını düşünüyorum doğrusu.
"Aslında bugün metni 14 yıl evvel okuduğumuzdan başka türlü okuyoruz, çünkü aradan geçen zaman içinde o kadar çok şey değişti ki. Başka cümleler başka anlamlar kazanmaya başladı. Yazarı bile yazarken o anlamlarını düşünmemiştir, onlar sadece bizim bugün yaşadığımız toplumsal kirlenmeye değinen, dinin siyasal amaçlarla kullanılması ve bağnazlık kavramları üzerine sanki bugün yazılmış gibi... Tekste bazı şeyler yaptım. Daha evvel biraz daha uzun süren bir oyundu. Çok geveze bir oyundu. Çok fazla laf vardı. Her şeyi çok açık açık söylüyordu. Bazı şeyleri kısaltmayı, seyircinin yargısına bırakmayı düşündüm. O dönemde de Anderson'un yazdığı metinde olmayan, Sokrates'in savunmasından bölümler alıp koymuştum, bu kez de başka bölümleri alıp koydum."
Öne çıkan bölümleri değişse de Sokrates'in savunması değişmiyor ne yazık ki!

"Yalınayak Sokrates"/ Yazan: Maxwell Anderson, Yöneten: Genco Erkal, Sahne Tasarımı: Duygu Sağıroğlu, Kostüm ve Masklar: Sevim Çavdar - Koray Ariş, Oynayanlar: Genco Erkal, Erdem Akakçe, Didem Germen, Ayşegül Günay, Ergin Ocaklı, Yurdaer Okur, Gökhan Soylu.