Paşalar operasyonu

Org. Üruğ'dan boşalan Genelkurmay Başkanlığı'na tavizsiz Atatürkçü Org. Öztorun'un getirileceği haberleri Özal'ı rahatsız ediyor. Org. Torumtay'ı destekleyen Özal, Öztorun'u arayıp, 'Hükümet sizi istemiyor' diyor


1987 yılına girildiğinde basında, Genelkurmay'ın hazırladığı "2000 Planı"nın yürürlüğe koyulacağı ve Ağustos ayında emekliye sevk edilecek olan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Üruğ'un yerine Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Necdet Öztorun'un getirileceğine ilişkin haberlere yer veriliyor. Bundan sonra bu makama gelecek komutanların isimleri tek tek açıklanıyor. Bu yayınlar Cumhurbaşkanı Evren ve Başbakan Özal'ın pek hoşuna gitmiyor.
...
Başbakan Özal, Necdet Üruğ'la mesafeli olarak iyi ilişki içine giriyor. Ancak o sırada Kara Kuvvetleri Komutanlığı'nı yürüten Orgeneral Necdet Öztorun'la muhabbetinin pek fazla olmadığı dikkatlerden kaçmıyor. Tavizsiz bir Atatürkçü olan Öztorun'un kimi girişimleri, Özal'ın çevresindeki muhafazakarlar tarafından iyi karşılanmıyor. Öztorun'un 1. Ordu Komutanı olduğu dönemde Mustafa Süzer'e ait otelin Taksim'deki inşaatını durdurmasından ve İlim Yayma Cemiyeti'ni kapatmasından Başbakan hoşnut kalmıyor. Amerika, Ağrı'da "ABD'nin Sesi Radyosu"nun kurulmasını istiyor. Özal "İnceleyelim, bakalım ne kadar verecekler" diye olaya ticari gözle bakıyor. Öztorun'sa "Bu para değil bağımsızlık sorunudur" diyerek karşı çıkıyor.

Komutan: Ben ayrılıyorum

Genelkurmay Başkanı Org. Necdet Üruğ, randevu alarak geldiği Başbakanlık'ta Turgut Özal'a Ağustos ayını beklemeden Temmuz'da emekli olacağını açıklıyor. Bu beklenmedik gelişme Başbakan'ın huzurunu kaçırıyor.
Özal, bu işi tereyağından kıl çeker gibi halletmenin bir yolunun, Genelkurmay Başkanı Necdet Üruğ'un görev süresinin bir yıl uzatılması olabileceğini ve böylece Ağustos ayında toplanacak olan Yüksek Askeri Şura'da Öztorun'un emekliye sevk edilmesiyle, 2000 Planı'nın da uygulama gereğinin ortadan kalkacağını düşünüyor.
Özal, Cumhurbaşkanı Evren'le durumu müzakere ediyor. Özal, Evren'e Üruğ'un erken emekliliğinden bahsederek, kendisinin buna razı olmadığını ve Üruğ'a bir yıl daha makamında kalma teklifi götürdüğünü, ancak Genelkurmay Başkanı'nın bunu nazik bir üslupla reddettiğini anlatıyor. Üruğ'dan sonra bu koltukta Torumtay'ı görmek istediğini açıklıyor. Cumhurbaşkanı, sırada Öztorun'un bulunduğunu, bunun yapılmaması durumunda sıkıntı doğabileceğini belirtiyor...
...
Genelkurmay Başkanı Üruğ, Başbakanlık'ta Özal'a emeklilik dilekçesini veriyor ve 3 Temmuz'da emekli olacağını, o zamana kadar da Bodrum'da dinleneceğini ifade ediyor. Özal dilekçeyi alırken Üruğ'a tekrar görev süresini bir yıl uzatmayı teklif ediyor. Üruğ buna teşekkür ediyor ve "Bana göre dört yıl, etkin çalışabilmek için yeterli bir süredir. Bundan fazlası hizmet aşkı değil mekan hırsı sayılır. Bu sebeple mazur görünüz" diyor.

Başbakan'ı şoke eden davetiye

1987 Haziran'ın 10'uncu günü Başbakanlığa Genelkurmay Başkanlığı'ndan bir davetiye geliyor. Özal nefes almadan davetiyeyi bir anda okuyup bir kenara itiyor. Başbakan adeta şok geçiriyor, bu ne demek oluyor, daha kararnameler sevk edilmeden Başbakan, Orgeneral Üruğ'un görevi Orgeneral Öztorun'a devredeceği devir - teslim törenine davet ediliyor. Bu konuya neşter vurma zamanının geldiğine karar veriyor ve o akşam kendisine yakın bakanları toplantıya çağırıyor... "Sivil yönetimi devraldık, ama askeri yönetim hala devam ediyor. Sivilleşme olmadı. Biz ya sivil iktidar olacağız ya da askerlerin güdümünde hükümetimizi sürdüreceğiz" diyor.
...
24 Haziran Çarşamba günü Bakanlar Kurulu'nu toplayan Özal, görüşmelerin gizli kalmasını isteyerek şöyle konuşuyor:
"Kimin Genelkurmay Başkanlığı'na getirileceği hususu, karşı taraftan emrivaki şeklinde geldi. Normal değil. Kurallara aykırı. Genelkurmay Başkanı'nı atama yetkisi hükümetindir. Onay makamı da Cumhurbaşkanlığı'dır. Ben Necdet Öztorun'un Genelkurmay Başkanlığı'na atanmasına taraftar değilim. Buna karşı çıkıyorum."
...
Sivas'taki gezisinden dönen Cumhurbaşkanı Evren'i, Özal havaalanında karşılıyor ve aynı arabada Köşk'e çıkıyorlar. Başbakan, Evren'e kabinede bir çok bakanın Öztorun'u Genelkurmay Başkanı olarak istemediğini ve kararnameyi imzalamayacaklarını söylüyor.
Yurt gezisi sırasında Genelkurmay Başkanvekili olarak yanına çağırdığı Öztorun'a, "Genelkurmay Başkanlığı'na hazır ol" diyen Evren'in zor durumda kalması, Başbakan'ı fazlaca ilgilendirmiyor. Görüşmede Üruğ'dan boşalacak makama Necip Torumtay'ın atanmasında ısrar ediyor.
Özal, bu arada 1. Ordu Komutanı Recep Ergun'u da arayarak, "Paşam Genelkurmay Başkanlığı için Öztorun yerine Torumtay'ı tercih ediyorum. Böyle bir tasarruf TSK'da sıkıntı yaratır mı?" diye soruyor.
Orgeneral Ergun'dan, "Hayır hiçbir şey olmaz, ordu kişilerin peşinden gitmez" yanıtını alan Özal rahatlıyor.


...

Büyükelçilik önerisine `hayır'

Evren, Genelkurmay Başkanvekili Öztorun'u Çankaya Köşkü'ne çağırıyor. Ona "Başbakan'la görüştüm, sizin Genelkurmay Başkanlığınızı istemiyorlar" diyor. Bu tebligat karşısında Öztorun renk vermiyor ve Özal'la görüşmek için randevu talep ediyor. Aynı gün Özal telefonla Öztorun'u arıyor ve hükümetin politikasını açıklıyor. "Şunu bilmenizi isterim ki, bu olayın sizin kişiliğinizle ilgisi yok. Hükümet böyle karar aldı" diyerek konuyu noktalıyor. Özal görüşme sırasında, onore etmek için Öztorun'a büyükelçilik öneriyor ve red cevabı alıyor.
Başbakan bu konuşmadan sonra eşi Semra Özal'ı da yanına alarak İstanbul'a geliyor ve Tarabya Oteli'ne yerleşiyor.
...
Sabahleyin gazetelerin genel yayın müdürlerini arayarak operasyon için kendisine yardımcı olmalarını istiyor. Öğleyin de beklenen açıklamayı yapıyor: "Bakanlar Kurulu, Genelkurmay Başkanlığı'na Orgeneral Necdet Öztorun'un gelmesini istememiştir. Orgeneral Necip Torumtay bu makam için daha uygundur..."


Yarın: Evren: Demirel Cumhurbaşkanı, Özal Başbakan