Türkiye ve bölgeye Azeri bakış açısı!

Azerbaycan Bağımsız Milletvekili Ganire Paşayeva önceki gece, Genç Bakış’ta konuğumuzdu.
Eski bir gazeteci olan ve dünyanın sıcak bölgelerinde, zor dönemlerde görev yapan Paşayeva, halen Avrupa Parlamentosu’nda ve daha pek çok uluslararası platformda ülkesini temsil ediyor.
Tıp ve hukuk fakültelerini bitiren, siyasal bilimlerde de doktorası bulunan Paşayeva, Amasya Üniversitesi’nde gerçekleşen programda, öğrencilerin sorularını içtenlikle cevapladı. İşte programdan satır başları:

Demokrasi olmadan olmaz!

- Türkiye, Azerbaycan için hayatidir. Tek düşüncemiz Türkiye’nin güçlenmesidir. Çünkü bu bizim de güçlenmemizdir. Açık söyleyelim büyük güçler Türkiye’nin güçlenmesini istemiyor. Türkiye bir yere kadar gidip dursun istiyorlar. Tarihimizi iyi bilelim, nereden gelip nereye gittiğimizi bilelim. Oyunların farkında olalım. Bu her zaman böyle oldu, yine olacak. Adalet beklemeye gerek olmadan güçleneceğiz, ağlayıp sızlanmadan bir şeyler yapacağız. Zayıf noktalar varsa bizi kullanmalarına fırsat vermeden kendi içimizde çözelim. Demokrasi ana şart, hukuk şart.

- Azerbaycan 20 yıl önce bağımsızlığına kavuştu. Sovyetler Birliği yıkılmadan önce basına ne verilirse o yazılırdı. Diktatör bir rejim vardı. Bağımsızlığımızı kazandıktan sonra bu değişti. Gazete açmak kolaylaştı. Yüzlerce gazete var. Basın özgürlüğü çok önemli. Basının yanlışları olabilir ama Azerbaycan’da basın özgür. Yeni nesil gazeteciler yetişti, yasalar çıktı. Bugün kısıtlama yok. Daha çok işler yapmak gerekir. Mesela gazetecilerin yaptığı işlerde hiçbir şekilde tutukluluk olmaması gerekir, şimdi bunu konuşuyoruz.
Gazeteciler ve politikacılar arasında şu fark var. Gazeteciler çok rahat konuşurlar. Politikacılar daha düşünerek konuşur. Devletin yararını düşünür, duygusal davranmaz.

Ermeni iddiaları?
Sözde Ermeni soykırımının arka tarafını mutlaka bilmek gerekir. Tarihi söz ile konuşamazsınız, tarih belgelerle konuşulur. Hiçbir belge Türk milletinin soykırım yaptığını göstermiyor. Türk milleti 500 yıl her dini, milleti kucaklamış bir millet. Bu olayın kökleri 1820’lere dayanır. Batı’nın etnik unsurları kışkırtmaları başladı. Rusya’nın kalkınma misyonu olduğu için Osmanlı İmparatorluğu’nun güçlü olmasını istemiyordu. Rus imparatorluğu da destek verdi.

- Belgeseller yaptım. Türklere ait çok fazla toplu mezar çıktı. Iğdır, Ardahan, Kars ve Erzurum’da. Bunlar bazı büyük güçlerin işlerine gelmediği için görmüyorlar. Türkiye arşivlerini açalım dedik Ermeni tarafına ama onlar kabul etmediler.

Rusya bizi çok yordu

- Azerbaycan, Rusya’ya bağımlı olmadan büyük projeleri hayata geçiren tek devlet. Rusya çok baskı yaptı o dönem. Suikastler ve devletin yıkılmasına kadar. Bakü-Tiflis-Ceyhan projesi Rusya’dan geçmeden gerçekleşti. Çok önemli bir proje. Orta Asya’nın enerji kaynağını Türkiye vasıtası ile aktardık.
TANAP, Azerbaycan ve Türkiye arasında olan bir proje. Türkiye bu proje sayesinde 14 milyar küp gazı kullanmak için alacak, 10 milyar küpü ise ticarette kullanacak. Rusya gazı size 450 dolara veriyor. Biz çok daha ucuza veriyoruz.

- Azerbaycan -Türkiye ticari ilişkileri 4.2 milyar dolara ulaştı. Türkiye’de büyük yatırımlarımız var.
Ortak kültüre sahibiz

- Azerbaycan ve Türkiye ortak tarih ve ortak kültüre sahiptir. Yunus Emre kimin şairi dediğiniz zaman siz bizim diyeceksiniz, biz bizim diyeceğiz. İşte ortak kültür bu. Sahiplenme duygusu olursa işbirliğimiz daha çok olur. Orta Asya’da Türki cumhuriyetleriyle bu birlik sağlanırsa daha güçlü oluruz.
Elçibey, bir sıkıntımız gibi bu sık sık soruluyor. Haydar Aliyev’i Nahçıvan’dan çağıran Elçibey’di. Bu sorun nasıl çözülecek diye kendisi davet etti. Haydar Aliyev geldi ve sayesinde iç savaş yaşanmadı. Savaşı zamanında durdurdu. Büyük hizmetleri var. Aliyev’i lider olarak işaret etmesi büyük devlet adamı olduğunu gösterir.

İşgal altındayız
Azerbaycan topraklarının yüzde yirmisi işgal altında. En önemli sorunumuz bu. 20 binden fazla insanımızı şehit verdik. 100 binden fazla insanımız sakat kaldı, köyler yok edildi. Hocalı kasabası da böyle. Haritadan silindi. Bu sorunun çözümü kolay değil. Uluslararası konseylerin kararları var Ermenistan çekilsin diye. Rusya, Fransa ve ABD baskı yapmıyor. O yüzden Ermenistan, Azerbaycan topraklarından geri çekilmiyor.
Hocalı soykırımını 4 devlet tanıdı. Bunu yapanlar hala adalet karşısında hesap vermedi. Dünyada bu adaleti arıyoruz. Tarih mutlaka hesap sorar ama bizim isteğimiz adalet karşında hesap vermeleri. Ermeni diasporası çok iyi çalışır. O yüzden aleyhimizde alınan kararları değiştirmek için daha çok çalışmamız lazım. 2015’te bu nefretin duracağını sanmıyorum. Bu olayların Ermenistan’a da hayrı olmaz. Biz bu meseleyi insanlık meselesi olarak görüyoruz.

Savaşlar?..
Ermenistan işgali başladığında bizim ordumuz yoktu. Sivil halk silahsızdı ve canlarıyla korudu o dönem. Ama Ermenistan’a 1 milyon silah temin edilmişti. Biz de savaştan bu yana orduyu güçlendirdik. İşgali bitirin bölgesel işbirliği yapalım dedik. Biz savaş istemiyoruz. Bu savaşı bitirirlerse bu bölgenin yararına olacak yoksa Ermenistan zarar görecek. Çünkü Ermenistan kalkınamıyor.
Ortadoğu’da liderler bugünleri göremediler. Müslüman toplumlar az düşünüp, az okuyorlar maalesef. Görselerdi farklı adımlar atarlardı. Mesela Irak’ta, güvenlik çok kötü, politik olarak çok gerginlikler yaşanıyor. Çözülmesi de çok zor. Ortadoğu’daki liderler çok büyük hatalar yaptılar ve bedelleri çok ağır oldu ve zarar gördüler.

Türkiye AB ilişkileri
Bu ilişkiler bence devam etmeli. Avrupa Türkiye ile güçlenir ama din kaynaklı bakışlar nedeniyle almak istemiyorlar. Hata ediyorlar. Türkiye AB’ye girmezse çok şey kaybetmez. Onlar genç Türk nüfusundan korkuyorlar. Türkiye gelişen ve büyüyen bir ülke. Türk üniversiteleri ile Azerbaycan üniversiteleri arasında devlet hattıyla binlerce öğrenci değişimi var. Bugün Azerbaycan’da yeni bir eğitim modeli oluşturuluyor.
Azerbaycan’da kadın-erkek eşitliği önemli. Anneler eğitimli olmalı, erken evlilikle mücadele yürütüyoruz.
Meclisimizde kadınların oranı yüzde 20, belediyelerde ise yüzde 26.6. Bizde diğer ülkelere göre durum iyi. Kadına şiddetin olmadığı bir toplum için çok çalışıyoruz.
Azerbaycan’da da rüşvet var, yolsuzluk var ama rüşvetle mücadele de var. Her devlette rüşvet olur ama yapanlar ceza alırsa devletin gücü görülür. Bu anlayışın oturması lazım.
Özetin özeti: Paşayeva, gazetecilik geçmişi ve aktif siyasi kariyeri ile yakın coğrafyada dikkat çeken isimlerden birisi. Tespitleri o açıdan çok önemli...