Türkiye’nin önceliği diplomasi

İsrail’in İran’a yönelik hava saldırısından sonra Dışişleri Bakanı Fidan’ın ev sahipliğinde bir toplantı yapıldı. Ankara, İsrail’in tercihinin bölgeyi istikrarsızlaştırmaya yönelik olduğunu söylemeye devam ediyor.

“Komşumuz İran” diyerek komşusunun ve bölgenin hukukuna sahip çıkan Ankara diplomasiye fırsat tanınması gerektiğini savunuyor. Toplantının Fidan başkanlığında olduğuna yapılan vurgu da diplomasiye verilen önceliğin göstergesi.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan en son 3 Haziran’da TRT Haber’deki röporajında şöyle demişti; “Diplomasi iki amaç için kullanılır. Bir; gerçekten masada bir çözüme ulaşmak için. İkincisi; alanda devam eden savaşın uzantısı olarak...”. Bu sözler Rusya - Ukrayna müzakerelerine ilişkindi. İsrail’in İran’a yönelik hava saldırısından sonra Fidan’ın ev sahipliğinde, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Metin Gürak, MİT Başkanı İbrahim Kalın ve ilgili yetkililerin katılımıyla bir toplantı yapıldı. O toplantıya ilişkin iki fotoğrafın yer aldığı sosyal medya paylaşımının son cümlesi ise şöyleydi: Diplomasi savaşın tek alternatifidir.

Toplantının Dışişleri Bakanlığında yapılması da, Fidan’ın paylaşımından aktardığımız ifadeye benzer başka ayrıntılar da Türkiye’nin İsrail ile İran arasındaki gerginliğe yaklaşımı konusunda mesaj veriyor.

Ankara, İsrail’in tercihinin bölgeyi istikrarsızlaştırmaya yönelik olduğunu ve bunu artırarak sürdürdüğünü söylemeye devam ediyor. “Komşumuz İran” diyerek komşusunun ve bölgenin hukukuna sahip çıkıyor. Bölgenin istikrarsızlaştırılması, Türkiye’nin komşuları üzerinden kendine yansıyan sonuçlar üretiyor. Buna karşın sonuna kadar diplomasiye fırsat tanınması gerektiğini savunuyor. Toplantının Fidan başkanlığında olduğuna yapılan vurgu da diplomasiye verilen önceliğin göstergesi.

Kısa bir parantezle Türkiye’nin bölgede hiçbir ülkenin nükleer silaha sahip olmaması gerektiğini savunduğunu, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun belirlediği standartlar çerçevesinde nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanımını ise desteklediğini hatırlatalım.

İran ve ABD ile eş zamanlı temas

Bir başkası; gelişmelerin başından bu yana hem İran ile hem de ABD ile temas halinde olunduğunun altının çizilmesi. Fidan’ın cumartesi günü Azerbaycan ve Mısır Dışişleri Bakanları ile görüştüğünün duyurulması ise, İsrail ile doğrudan konuşan ülkeler üzerinden gerekli mesajların verildiğini gösteriyor.

Fidan’ın ev sahipliğindeki toplantıya katıldığını gördüğümüz isimlerin her biri bir mesaj içeriyor. Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Ziya Cemal Kadıoğlu, 13 Haziran günü sabah 4 sularında İsrail hava saldırısına başladığında Türk Hava Kuvvetleri zaten çoktan ayakta olduğu için orada demekle yetineyim. Tıpkı masanın üzerinde yer aldığının görülmesi ama flulaştırıldıkları için kapsamları hakkında ancak fikir yürütülmesi istenen dosyalar gibi. Bütünün verdiği mesaj şu; “Ankara çevresinde neler olduğuyla ilgileniyor, kendi güvenliğiyle ilgili tedbirleri de alıyor, alacak”. İsrail’in, İran halkını isyana teşvik ettiği, rejim değişikliği peşinde olduğu tartışılırken yüzlerce yıldır 560 km.lik sınır paylaşılan komşuda ve onun çevresindekilerdeki etkileri izleniyor.

Güvenlik kaynaklarına göre İsrail saldırıları uzatmak yönünde çabasına devam edecek. Çünkü İran’ı hem nükleer çalışmalarında hem de halkı nezdinde tamamen güçten düşürmesinin yolu bundan geçiyor.

İTT toplantısı daha da önem kazandı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gelişmelerin ardından gerçekleştireceği telefon ve ziyaret trafiği de yakından izlenmeli. Erdoğan’ın önümüzdeki hafta Umman’a gerçekleştirmesi beklenen ziyareti önemliydi, gelişmelerden sonra daha da önem kazandı. İsrail saldırısı ile sabote etmemiş olsaydı, Umman bugün ABD ile İran arasındaki 6. tur görüşmelerin yine adresi olacaktı. Ay sonuna doğru Lahey’deki NATO Zirvesi ise ABD Başkanı Trump ile görüşme olasılığı nedeniyle zaten kritikti, şimdi niteliği pekişti.

İsrail saldırısı ile sadece Umman buluşmasını değil, 18 Haziran’da Fransa ve Suudi Arabistan’ın girişimiyle iki devletli çözüme yönelik üst düzey Filistin Konferansı’nın yapılmasını da sabote etti. Toplantı ertelendi. Ama bu saldırı Türkiye’nin ev sahipliğinde 21- 22 Haziran’da İstanbul’da yapılacak İslam İşbirliği Teşkilatı 51. Dışişleri Bakanları Konsey Toplantısı’nı daha da kritik hale getirdi. Bakan Fidan daha önce bu toplantının bir numaralı konusunun Gazze ve Filistin olacağını açıklamıştı. Teşkilat üyesi 30’a yakın ülkenin Dışişleri Bakanının katılacağı toplantı Türkiye’nin tezlerini gelişmelerden sonra daha da etkili işlemesi fırsatıni sunacak.