Karantina günlerinde sağlık yanlışları
Dengeli, etkin çalışan bir bağışıklık sistemi için yedikleriniz kadar yemedikleriniz, hatta hangi saatte uyuduğunuz da önemli. İşte bağışıklık sistemini baskılayan, güçten düşüren yanlışlar.
Koronavirüsten korunmak için bağışıklık sistemini güçlendirecek besinlerden, vitamin ve minerallerden bahsediyoruz haftalardır. Peki, yanlış yaptıklarımız ne olacak?
Sağlık söz konusu olduğunda, yanlışlar doğruları götürür.
Bugün, bağışıklık sisteminin dengesini bozan, vücudun doğal savunmasına zarar veren yanlışları mercek altına alıyoruz.
Makarna rafları boşalırsa
Koronavirüs günlerinde marketlerde ilk boşalan makarna reyonları oldu. Bu makarnalar sizi hastalıklardan korumaz aksine daha da hasta eder. Eve söylediğiniz pizzaları, denediğiniz yeni poğaça, börek tariflerini de unutmayın. Karantina günlerinde belki de hiç olmadığı kadar buğday ürünü tükettiniz.
Peki, buğdayın içindeki gluten molekülünün bağışıklık sisteminin dengesini bozduğunu biliyor musunuz? Gluteni sindiremiyoruz. Öyle olunca da sindirilemeyen bu molekül bağırsaklara yapışıyor. Bağışıklık sistemi, bu molekülü düşman olarak algılayarak taarruza geçiyor, glutene saldırırken de bağırsak duvarına zarar veriyor.
Siz buğday ürünleri tüketmeye devam ettikçe, bağırsak duvarı harap oluyor ve bağırsak geçirgenliği bozuluyor. Toksik maddeler, zararlı bakteriler kan dolaşımına sızarken devamlı taarruzda kalan bağışıklık sisteminin de dengesi bozuluyor. (1)
Koronavirüs tehdidi altındayken en son isteyeceğiniz şey fazla aktif, dengesiz bir bağışıklık sistemidir! Nohut unu, keten tohumu unu, mısır unu gibi alternatifleri keşfetmenin tam zamanı. Glutensiz, lezzetli tariflerle mutfağınızda etkili bir sağlık reformu yapın!
Tatlı krizlerine dikkat
Kilo problemi, Tip 2 diyabet ve kalp hastalıkları... Fazla abur cubur ve tatlı tüketiminin uzun vadeli sonuçları aşikâr. “Benim ne kilo problemim var, ne de diyabet hastasıyım” diyerek, karantina dönemindeki bu beslenme yanlışından paçayı sıyırabileceğinizi düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Fazla şeker tüketmenin kısa vadede bile bağışıklık sistemine zarar verdiğini, sistemin enfeksiyonlarla savaşma kapasitesini düşürdüğünü gösteren çalışmalar var. (2)
Gofret, bisküvi, krem çikolata gibi içinde bol katkı maddesi ve şeker bulunan sağlık zararlılarının bağırsak florası üstünde yarattığı etki de cabası. Siz istediğiniz kadar evde mayalanmış yoğurt yiyin, kendi kurduğunuz probiyotik zengini turşulardan tüketin, nafile. Fermente yiyeceklerle vücudunuza aldığınız probiyotiklerin hayatta kalmak için bitkisel besinlere ihtiyacı vardır.
Abur cuburların içindeki şeker ve kimyasallar dost bakterileri katlederken zararlı olanların çoğalmasına neden olur. Bağırsak floranızda meydana gelen bu toksik ortam bağışlık sisteminizi de olumsuz etkiler.
Bir araştırmaya göre, mikrobiyomdaki böyle bir değişiklik bağışıklık sistemindeki savaşçı T hücrelerinin gelişimini önlüyor. (3)
Geceler gündüzlere karıştığında
Gece geç saatlere kadar televizyon seyredip, öğlene kadar uyuyorsunuz. İş yerini eve taşıyan pek çokları gibi sizin de geceniz gündüzünüze karışmış durumda.
Aman dikkat! Bu yanlış hastalıklara davetiye çıkarır. Uyku ihtiyacımız günde ortalama sekiz saattir. Ama sadece ne kadar değil, ne zaman uyuduğunuzun da önemli olduğunu unutmayın. Sağlıklı bir bağışıklık sisteminin sırrı kaliteli uykudan geçer ve bu uykunun hava karanlıkken, yani geceleri uyunması gerekir. Çünkü gündüz uyuduğunuzda vücudunuz melatonin hormonu üretmez. Peki, nedir bu melatonin hormonu?
Görevi uykuyu ve biyolojik saatinizi düzenlemek olan bu hormon ancak hava karardığında salgılanıyor. Vücudunuzda yeteri kadar melatonin varsa uyku probleminiz olmaz, mışıl mışıl uyur, dinç uyanırsınız.
Melatonini sadece uykuyla ilişkili olarak tanısak da, bu hormonun birçok mahareti vardır. Bunlardan biri de bağışıklık sistemiyle yakın ilişkisidir.
Bağışıklık fonksiyonunun başrol oyuncuları beyaz kan hücrelerinin melatonin reseptörleri olduğunu biliyor muydunuz? Sisteme koronavirüs gibi istilacı bir güç sızdığında melatonin enfeksiyonla savaşan güçleri uyarır. (4) Bütün gece uyanık kalıp gündüz uyuduğunuzda bu destek güçten mahrum kalırsınız.
Melatonin hormonu aynı zamanda son derece güçlü bir antienflamatuardır. Yani karşınızda gerektiğinde bağışıklık sistemini uyaran, gerektiğinde ise dengeleyen şifalı bir güç var.
BİYOLOJİK SAATİNİZİ YENİDEN KURUN
Melatonin hormonunun iyileştirici, koruyucu gücünden faydalanabilmek için yapmanız gereken tek şey uykunuzu düzene sokmak. Yatmadan birkaç saat önce yemek yemeyi kesip, gece yarısı gibi yatakta olun. En geç bir saat içinde uykuya geçtiğinizde bu hormondan optimum bir şekilde faydalanabilirsiniz. Uykunuzu yeniden düzene sokmak ilk başta zor gelebilir. Ama sadece bir sabah kendinizi zorlayarak saat 9-10 gibi kalkıp gün içinde şekerleme yapmamayı başarırsanız biyolojik saatinizi yeniden kurmuş olursunuz.
1 “Leaky gut and autoimmune diseases,” A. Fasano, Clinical Reviews in Allergy & Immunology, Şubat 2012: 42 (1) 71-78.
2 “Effect of dietary sugar intake on biomarkers of subclinical inflammation: a systematic review and meta-analysis of intervention studies” Della Corte. Nutrients. 2018; 10(5):606
3 “Diet-induced dysbiosis of the intestinal microbiota and the effects on immunity and disease” Brown K, Nutrients. 2012 Aug; 4(8): 1095-1119.
4 “Melatonin: Buffering the Immune System” Antonio Carrillo-Vico, Patricia J. Lardone, Nuria Álvarez-Sánchez, Int J Mol Sci. 2013 Apr; 14(4): 8638-8683.