Devletin küçültülmesi tartışmaları bakan sayısının azaltılmasına odaklandı. Bakan sayısının azaltılması neredeyse devletin küçültülmesi anlamında kullanılmaya başladı.
Oysa, kamu kurumlarında yapılacak tasarruf ve yeniden yapılanma bakan sayısının azaltılmasından çok daha önemli. Hükümet, bu konuda yetki almış durumda. Verimsiz kurumların kapatılmasından bazı kurumların birleştirilmesine veya kurum yapısının değiştirilmesine kadar çeşitli tasarruflarda bulunma yetkisine sahip.
Devlet Bakanı Kemal Derviş ve kurmaylarının bu anlayışla 2002 yılında küçülme hedeflerini içeren bir çalışması sonuçlanmış durumda. Bu çalışmada ilke olarak üretken olmayan ve özelleştirilme yeteneğini kaybetmiş kurumların tasfiye edilmesi veya üretken birimlerinin diğer kurumlarla birleştirilmesi öngörülüyor.
Verimsiz kurumlara birçok örnek vermek mümkün. İlk akla gelenleri şöyle sıralanabilir: Türkiye Şeker Fabrikaları, İskenderun Demir Çelik Tesisleri, Devlet Demiryolları, Hava Meydanları, Sümer Holding...
Listeyi uzatmak mümkün.
Özelleştirme kapsamında olsun veya olmasın devlet artık üretim yeteneğini yitirmiş kurumlarda maaş ödemekte zorlanıyor.
Yapılan araştırmalarda ortaya çıkan rakamlar, verimsizliği çarpıcı biçimde gözler önüne seriyor. Hazine ve Özelleştirme İdaresi'nin bu kurumlara para yetiştirme çabaları artık sonuç vermeyecek aşamada.
Birkaç örnek vermek gerekirse:
Bin 200 kişiyle çalışması mümkün olan İskenderun Demir Çelik Tesisleri'nde 21 bin kişiye ulaşan çalışan sayısının 7 bin 500'e düşürülmesine karşın tesisin maliyeti karşılanamıyor. Özelleştirme İdaresi kapsamına alındığından bugüne kadar bu tesise sadece maaşlar için aktarılan para 270 milyon dolar.
Özel bir statüye sahip olan Ereğli Demir Çelik Tesisleri'nde ise 5 bin 500 kişi çalışıyor. Ereğli Demir Çelik, 5 bin 500 kişiyle yılda 3 milyon ton demir çelik üretirken, İskenderun Demir Çelik, 800 bin ton üretebiliyor.
Devlet Demiryolları, 42 bin kişilik personelinin maaşını ödemekte zorlanırken, TEKEL'de çalışan 38 bin kişinin maaşı için her ay 45 trilyon lira bulmak gerekiyor. Keza Sümer Holding'de de maaş ödemesinde zorluk çekiliyor. Neredeyse üretim dışı sayılan bu Holding'in personel sayısı 42 bin kişiden, Özelleştirme İdaresi'nde 6 bin 500 kişiye indirilmesine karşın ödeme zorluğu sürüyor.
Bu tablo karşısında benzeri alanlarda faaliyet gösteren biri verimli diğeri verimsiz kurumların üretim dışı birimlerinin tasfiyesi, diğer birimlerinin ise birleştirilmesi gündemde. Örneğin İskenderun Demir Çelik'in bu anlayışla Ereğli Demir Çelik'e devredilmesi gibi. Bazı kurumların işlevsiz bölge müdürlüklerinin kaldırılması, tümüyle üretim dışı kalmış kurumların ise kapatılması düşünülüyor.
Özelleştirmeyi de zorlaştıran bu tablonun değiştirilmesi, 2002 yılının öncelikli hedefleri arasında.
Hükümetin bu alanlarda yeni yılın ilk günlerinde adım atması bekleniyor.
