19 Mayıs 'bayram'dı 'tatil' oldu

19 Mayıs 1919 Mustafa Kemal'in Samsun'a ayak bastığı gün. 19 Mayıs'lar bir zamanlar bizim en coşkulu günlerimizden biriydi. Öğrenciler 19 Mayıs gösterilerine katılmak, yaşlılar gösterileri izlemek için heyecanla 19 Mayıs'ı beklerdi. N'oldu da 19 Mayıs'lar "bayram" iken, "tatil" oldu? Dün sabah üniversitede derse başlamadan öğrencilere sordum: "Yarın 19 Mayıs... Sizin için 19 Mayıs'ın anlamı nedir?" dedim. Bir kız öğrencim, "19 Mayıs bir zamanlar bayram imiş... Şimdi tatil oldu... Neyin bayramı olduğu da unutuldu" dedi. Bir başka kız öğrencim, "19 Mayıs, toplumda Sevgililer Günü, Anneler-Babalar Günü kadar bile önemsenmez oldu" diyerek söze karıştı. Bir erkek öğrencim, "Bayramın adı, Gençlik ve Spor Bayramı... Gençliğin durumu ortada. Spor denilince sadece futbol akla geliyor... Bu durumda neyi kutlayacağız?" diye sordu. Bir başka öğrencim, "Her şeye rağmen 19 Mayıs Atatürk'ü ve devrimleri hatırlamaya imkân veriyor" şeklinde iyimser konuştu. Okuyup öğrendiğime göre, 19 Mayıs, 3466 sayılı kanun ile 20 Haziran 1938'de (Atatürk'ün ölümünden beş ay önce) "Gençlik ve Spor Bayramı" olarak kabul edildi.19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı olarak ilan edilmeden önceki yıllarda da mayıs aylarında gençler bayram yapardı.Bu bayramların geçmişi 1916 yılına kadar uzanır. 12 Mayıs 1916 tarihinde, erkek öğretmen okulu öğrencileri Kadıköy İttihat Spor Çayırı'nda (şimdi o çayırın üzerinde Fenerbahçe Stadyumu var) bir "jimnastik gösterisi" yaptı. Bunun Türkiye'deki ilk beden eğitim gösterisi olduğu söylenir. Sonraki yıllarda her mayıs ayında bu gösteriler tekrarlanır oldu. Diğer okullar da mayıs ayında, ders yılı sonunda, "Jimnastik Bayramı", "Jimnastik Şenlikleri" ve "Mektepliler Bayramı" adıyla şenlikler düzenlemeye, beden eğitimi gösterileri yapmaya başladı.Maarif Vekâleti, her okulun mayıs ayının üçüncü haftası bu gibi gösteriler düzenlemesini sağladı. 1938'de 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı olarak kabul edildikten sonra, okulların jimnastik gösterilerinin ülkenin her yerinde bayram günü yapılmasına başlandı. 19 Mayıs Bayramı 19 Mayıs, Gençlik ve Spor Bayramı olarak ilan edilince, "Dağ başını duman almış" marşı da gençlik ve spor marşı olarak kabul edildi. Bu marş Felix Korling tarafından bestelenmiş bir İsveç marşıdır. İsveç dilinde orijinal adı "Tre Trallade Jantor"'dur(Şakıyan Üç Genç Kız). Bu marşın müziğini Türklere tanıtan Selim Sırrı Tarcan (1909), şarkıya Türk dilinde güfte yazan Ali Ulvi Elöve'dir (1916).Marş "Dağ başını duman almış" şekliyle 1916 yılı mayıs ayında Kadıköy'de İttihat Spor Çayırı'nda çalınıp söylendi.Rivayete göre, Mustafa Kemal, çok beğendiği bu marşı 1919 yılında Samsun'dan Havza'ya giderken beraberindekilere öğretti. Marş, Atatürk'ün sevdiği marş olarak halk tarafından benimsendi.1947 yılında CHP Parti Kurulu bu marşı "parti marşı" olarak kabul etti. 19 Mayıs'ınız kutlu olsun, sayın okuyucularım. guras@milliyet.com.tr Dağ başını duman almış