Olayların içinden Ödemeler Bilançosu'nda "Cari Açık" denilen açık, işte bu döviz açığıdır. Döviz açığı, olağan döviz giderleri ile gelirleri arasındaki farktan oluşur. Faiz gelir-gideri olağan döviz hareketidir. Dış borç anapara ödemesi ise bu hesaba girmez.Sayın okuyucularıma döviz açığımızın nasıl oluştuğunu basit olarak anlatmak için bu yazının altında bir tablo veriyorum.Bizim döviz giderlerimizin 2 ana kalemi, ithalat (mal alımı) ile faiz ödemelerinden oluşur. Toplam döviz giderlerinde ithalat harcamalarının payı yüzde 85, dış borç döviz faizi ödemelerinin payı yüzde 6'dır. 2007 yılının ilk 6 ayında döviz açığımız 19 milyar 612 milyon dolar oldu. 2006 yılının ilk 6 ayında döviz açığımız 19 milyar 598 milyon dolardı. Açık anlatımıyla, bu yılın ilk 6 ayında döviz açığımız geçen yıla göre sadece 14 milyon dolar arttı. Demek ki, döviz giderinin artıp eksilmesi ithalata bağlıdır. Bu yılın ilk 6 ayında ithalat harcamaları yüzde 15.8 oranında (10.0 milyar dolar) arttığı için toplam döviz giderlerinde de (diğer döviz harcamalarındaki artışın da etkisinde) yüzde 16.7 oranında (12.3 milyar dolar) artış ortaya çıkmıştır.Döviz gelirlerimizin 2 ana kalemi, ihracat ile turizm gelirleridir. 2007 yılının ilk 6 ayında toplam dövizin yüzde 79'u ihracattan, yüzde 9'u turizmden gelmiştir. Turizm gelirlerinde önemli bir artış olmamış, buna karşılık ihracat geliri yüzde 24.1 oranında (10.1 milyar dolar) artmıştır. İhracat gelirindeki artışın etkisinde toplam döviz gelirlerinde de yüzde 22.7 oranında (12.3 milyar dolar) artış gerçekleşmiştir.Dikkat buyurulursa diğer döviz gelirlerinin (işçi dövizlerinin, taşımacılık ve müteahhitlik gelirlerinin) toplam döviz geliri içinde ağırlığı kalmamıştır. İthalat/ihracat önemli Demek ki, bundan sonra, döviz açığımızın küçülmesi, ithalatın büyüme hızının azalmasına, ihracat artışının hızlanmasına bağlıdır.İyi de, acaba 2007 yılının ilk 6 ayındaki bu 19.6 milyar dolarlık açık (cari açık) nasıl kapandı?Merkez Bankası'nın yayımladığı Ödemeler Dengesi tablosundan öğrendiğimize göre, 2007 yılının ilk 6 ayında ülkemize sermaye hareketiyle 25.8 milyar dolar döviz girmiş. (Geçen yılın aynı döneminde de 26.3 milyar döviz girmişti.) Bu yılın ilk 6 ayında (satın almalar karşılığı) yabancı sermaye olarak 10.3 milyar dolar, (bono ve hisse senedi için) portföy yatırımı olarak 6.1 milyar dolar, (bankaların ve özel sektörün borçlanmasıyla) kredi olarak 9.4 milyar dolar (net) döviz girişi olmuş.Giren 25.8 milyar dolar tutarındaki döviz, döviz açığımızın (19.6 milyar doların) üzerinde olduğu için (ihtiyaçtan fazla döviz girdiği için / arz talepten fazla olduğu için) döviz fiyatları daha önceki dönemlerde olduğu gibi 2007 yılının ilk 6 ayında da artmadı, ucuzladı. Bol döviz girişi devam ediyor 2007 2006 FarkDÖVİZ GELİRLERİ 66.536 54.230 12.306(1) İhracat 52.488 42.295 10.193(Bavul ticareti) 3.027 2.381 646(2) Turizm geliri 5.890 5.695 195(3) Faiz geliri 1.063 597 466(4) İşçi dövizi geliri 456 510 -54(5) Taşımacılık geliri 2.679 1.716 963(6) Yurtdışı müth. geliri 418 461 -43(7) Diğer gelirler 3.542 2.956 586DÖVİZ GİDERLERİ 86.148 73.828 12.320(1) İthalat 73.491 63.437 10.054(2) Turizm gideri 1.575 1.315 260(3) Faiz gideri 5.093 4.306 787(4) Taşımacılık gideri 2.504 1.911 593(5) Diğer giderler 3.485 2.859 626DÖVİZ AÇIĞI -19.612 -19.598 14 Döviz gelir-giderleri (ocak-haziran; milyon dolar) guras@milliyet.com.tr Kaynak: ANKA Ekonomi Bülteni
