Amerikalı kredi değerlendirme kuruluşu Fitch’in Portekiz ve İngiltere ile ilgili kısa bir değerlendirmesi dün borsaları salladı. Ama daha da önemlisi, bu iki ülkenin geleceği hakkında şüpheler yarattı.
Dünya borsalarını sallayan, Portekiz ve İngiltere hakkında şüpheler yaratan haber bakınız ne kadar kısa...” Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Portekiz, İngiltere ve ABD ekonomisine ilişkin uyarılarda bulundu.
Kuruluş, Portekiz’in bütçe önlemlerinin yeterli olmaması halinde kredi notunun düşürülebileceğini söyledi.
Fitch, Portekiz’in 2013’e kadar mali konsolidasyona kademeli olarak yaklaşmasının endişe kaynağı olduğunu açıkladı.
Fitch, İngiltere ve dünya ekonomisi için görünümün belirsiz olduğunu ve İngiltere’nin kredi profilinin bozulma gösterdiğini belirtti.”
Bunları bir bankacı, bir politikacı, bir iktisatçı söylese, bir gazete yazsa, bunlar önemsenmiyor ama kredi değerleme kuruluşlarından biri söylediğinde ortalık karışıyor.
Gerçek korku veriyor
Amerikalı üç kredi değerleme kuruluşunun ülkelerle ilgili değerlemeleri eskiden büyük ölçüde önemsenmezdi ama küresel krizden sonra önem kazanmaya başladı.
Havadan nem kapar hale gelen finans piyasaları bu üç kuruluştan gelen olumsuz haberlerle paniğe uğruyor. Bu üç kuruluşun notunu kırdığı ülkeler toparlanmakta güçlük çekiyor.
ABD’li üç kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Standard & Poor’s ve Fitch’in ülkelerin kaderlerini belirleyecek kadar güçlü hale gelmesinden rahatsızlık duyan AB ülkeleri, çare olarak kendi kredi derecelendirme kuruluşlarını kurmayı tartışıyor.
Bu arayışın arkasında, Avrupa Merkez Bankası’nın Yunanistan gibi krediye muhtaç ülkelere kredi vermeye devam etmesinin önünü açmak var.
Çünkü, birçok büyük kredi kuruluşu gibi Avrupa Merkez Bankası da kredi vermek için ülkenin kredi notunun A olması şartını arıyor. (Şimdilerde sadece Moody’s Yunanistan’ın notunu A2’de tutuyor. Fitch ve S&P’nin ardından Moddy’s‘in de not indirmesi durumunda Yunanistan’ın Avrupa Merkez Bankası’ndan kredi kullanma şansı kalmayacak.)
Portekiz ve İngiltere sırada
Durup dururken Portekiz ve İngiltere neden gündeme geldi?
- İngiltere’nin milli geliri 2.1 trilyon dolar. Kişi başı milli gelir 35 bin dolar. Bütçe açığı 220-270 milyar dolar arasında. Açık anlatımıyla, milli gelirinin yüzde 10’u dolayında geziniyor. İngiliz hükümeti bu oranı 2013-2014 yıllarında yüzde 5.5’e çekeceğini söylüyor. AB ilkelerine göre bu oranın yüzde 3’ün üzerine çıkmaması gerekiyor.
- Portekiz’in milli geliri 232 milyar dolar. Kişi başı gelir 22 bin dolar. 20 milyar dolar bütçe açığı var. Bütçe açığı geçen yıl milli gelirin yüzde 9.3’üne ulaşmıştı. Bu yıl yüzde 8.3’e çekilmesine çalışılıyor.
Bütçe açığı demek, borçları artırmak demek. Bu ülkelerin milli gelirlerine göre borçları zaten yüksek. İşte o nedenle kredi değerlendirme kuruluşları bütçe açığını azaltacak tedbirlerin alınmasını istiyor.
Tedbir: Vergileri artırmak, harcamaları kısmak, halkın kemerini sıkmaktır.
Yazının sonunda bir hatırlatma yapmakta yarar var: Amerikalı üç dereceleme kuruluşundan Fitch aralıkta, Moody’s ise ocakta bizim ülke notumuzu artırdı. Notumuz artınca abad olmadık ama görülüyor ki not kırılınca rezil olmak var.
Fitch 24 Şubat’ta Türkiye için önemli bir uyarıda bulundu: ”Siyasi tansiyonun yükselmesinin kredi notunu olumsuz etkileyebileceğini” belirtti. Büyük Türk Büyükleri’ne duyurulur.
