Ayşe Teyzem vadeyi uzatsın mı?

Yeni yılda bankalardaki mevduat hesaplarında yeni uygulama başlatıldı. Daha önceleri Ayşe Hanım Teyzem’in bankadaki parasının büyüklüğü ne olur ise olsun, vadesi ne olur ise olsun alacağı faizden yüzde 15 vergi kesiliyor, kalanı net olarak Ayşe Hanım Teyzem’e ödeniyordu.
Bundan sonra faizden kesilecek vergi, mevduat hesabının vadesine göre değişiyor. Vadesiz ve 6 aya kadar vadeli TL hesaplarının faizinden yüzde 15 vergi kesilecek. Vade 6 ay-12 ay arası ise kesinti yüzde 12 olacak. 12 aydan fazla vadeli TL hesaplarında faiz kesintisi yüzde 10’a düşüyor.
Döviz mevduatında vadesiz ve 6 aya kadar vadeli hesaplarda vergi kesintisi yüzde 18 oranında. 6 ay-12 ay vadelilerde yüzde 15 oranında. 12 aydan fazla vadeli döviz mevduatında yüzde 13 oranında.
Ayşe Hanım Teyzem aradı. “Bu vergi farklılaşmasının bana ne yararı olur? Paramı daha uzun vadede tutarsam kazancım ne olur?” diye sordu.
Öğrenmek istedim: “Ayşe Hanım Teyzeciğim bankada ne kadar paranız var? Size ne faiz veriyorlar?”
Cevapladı: “Tut ki bankada 10 bin TL veya 10 bin dolar mevduatım var. Tut ki TL mevduata yıllık yüzde 6, dolar cinsi mevduata yıllık yüzde 3 faiz ödüyorlar. Buna göre benim kazancım ne olur? Onu hesapla” dedi. Ben de bankacı dostlarıma sorarak bir tablo hazırladım. (Tabloyu yazının altında bulacaksınız.)

Değer mi?
Bu tabloya bakarak Ayşe Hanım Teyzem’e bilgi verdim:
* 10 bin TL mevduatın yüzde 6 faizden yıllık getirisi 600 TL’dir. Vadesiz ve 6 aya kadar vadeli hesapta yüzde 15 vergiden sonra kalan net faiz getirisi 510 TL’dir. Vade 6 ay-12 ay ise faiz getirisi 528 TL, vade 12 aydan fazla ise 540 TL olur.
* Açık anlatım ile 10.000 TL’yi vadesiz veya 6 ay vade ile yatıracak yerde 6-12 ay yatıranın net faiz kazancı yılda 18 TL. 12 aydan fazla vade ile yatıranın faiz kazancı 30 TL oluyor.
* 10 bin dolar dövizini yüzde 3 yıllık faiz ile bankaya yatıranın yıllık faiz geliri 300 dolar. Eğer mevduat hesabı 6 aya kadar vadeli veya vadesiz ise bu faiz gelirinden yüzde 18 oranında 54 dolar vergi kesiliyor. Vade 6 ay-12 ay ise kesinti 45 dolar. Vade 12 aydan fazlaysa kesinti 39 dolara düşüyor.
* Açık anlatım ile 10 bin dolarını 6-12 ay vade ile yatıranın vadesiz ve 6 aya kadar vadeli faiz net getirisine göre yıllık kazancı 9 dolar, 12 aydan fazla vade ile yatıranın kazancı yılda 15 dolar.
Bu anlattıklarımı dinleyen Ayşe Hanım Teyzem “Mevduat faizi o kadar geriledi ki, faiz ufak olunca, vergiden gelen avantaj da küçük oluyor... 10 bin TL mevduatı olan yılda 30 TL daha fazla net kazanç için, 10 bin dolar mevduatı olan yılda 15 dolar daha fazla faiz getirisi için parasını 12 ay bağlar mı? Ya bu arada faizler yükselirse ne olacak?” diyerek sorgu sual eylemez mi? Halbuki bu soruyu ben ona soracaktım.
Vadeden önce para çekme işinin ne olduğunu da öğrenerek Ayşe Hanım Teyzem’e anlattım. Sadece 1 yıl ve daha fazla vadeli mevduatta vadeden önce toplam mevduatın yarısına kadarki kısmı bankadan istemek imkanı var. Erken alınan bölüm için, bankada ne süre kalmış ise o sürenin faizi ödeniyor. O süreye uygulanan vergi kesintisi yapılıyor.