6 milyon ton sofralık domatesin yüzde 95'ini içeride tüketiyoruz. 300 bin dolayında domatesi ihraç ediyoruz.Domates dış pazara satıldığında iyi para getiriyor. Özellikle kış aylarında Avrupa ve Rusya pazarı çok canlı oluyor. Bu yıl aralık-ocak-şubat-mart aylarında ihracatçı, sera domatesi için üreticiye kilo başına ortalama 1 euro ödüyor. Yaz aylarında tarla domatesinde fiyat kilo başına 0.3 euro'ya kadar geriliyor, ama bu da üretici için kâr sağlayan bir fiyat.Antalya seralarında kış mevsiminde iyi fide ve iyi bakımla dönümde 15 ton domates elde etmek mümkün.Yaklaşık 250 bin dönüm arazi üzerine kurulu basit veya modern seralarımızda domates üretiliyor. Şimdilerde her yıl mevcut seralarda 40 bin dönümlük üretim alanı ekleniyor. Yılda 6 milyon ton sofralık domates üretiyoruz. Bunun 2.5 milyon tonu seralarda kış döneminde, 3.5 milyon tonu ise tarlalarda ve seralarda yaz döneminde üretiliyor. 2005 yılında 145 milyon dolarlık domates ihraç ettik. 2006 yılında domates ihracatının geliri 180 milyon dolar oldu.Antalya'da sofralık domates için aşılı fide üreten Grow Fide çiftliğinin kurucusu Hasan Ünal, kaliteli domates üretiminin yaygınlaşmasına gönül veren bir uzman. Hasan Ünal sadece sera üretiminin değil, Anadolu'da tarla üretiminin de gelişmesi için çaba gösteriyor. Bu çabalar sonucu Tokat domates üretim üssü haline geldi. Geçen yıl Tokat'ta yaklaşık 40 bin üretici, yaklaşık 80 bin dönüm tarlaya domates ekti. Yaklaşık 660 bin ton domates elde etti. Bu domateslerle Tokat'a yaklaşık 400 milyon YTL para girdi. Tokat domatesinin büyük bölümü ihraç edildi.Hasan Ünal diyor ki, Eskişehir, Bilecik, Iğdır ve Uşak'ta da benzer bir üretim seferberliği var. Bu şehirlerde de önümüzdeki yıl domates üretiminde ciddi artışlar bekleniyor. İhracat imkânı var Domates için yurtdışında büyük pazar var, ama bu pazarda kalite ve fiyat önemli. Sofralık domateslerde kaliteyi, fidenin kalitesi, bakım ve toplamadaki özen ile paketleme ve ulaşım şartları belirliyor. Alıcılar için domatesin tadı, şekli, rengi çok önemli.Dış pazarda domates için talep var, ama üreticinin kendi domatesini ihraç etmesi mümkün değil. Üretici, olgunlaşan domatesi plastik kasalarla hale götürür. (1 dönüm seradan yılda 15 ton domates alan üretici, her seferinde 1 ton domates elde eder.) Halde aracılar domatesi ya iç ya dış pazar için satın alır. (Üreticiye parası ortalama 45 gün sonra ödenir.) Domatesi dış pazar için satın alanlar, yaş meyve ve sebze ihracatçılarıdır. Plastik kasalardaki domatesleri paketleme tesislerine götürürler. Tasnif ettirirler. Karton kutularla dış pazara sevk ederler.Bunları şunun için anlatıyorum. "Mukaveleli üretim" (garantili alım mukavelesi) olmadığı için üreticinin işi şansa kalmış. Ürününü götürdüğü gün halde domatese talep olmayabilir. Domatesi elde kalır. Fiyat düşük olabilir. Maliyetinin altında satar.Onun için anlatılanları genelleyerek, "Şu domates üreticileri de ne çok kazanıyor" demek mümkün değil. guras@milliyet.com.tr Talep ve fiyatta garanti yok
