Olayların içinden Artık bu işleri özel sektör yapacak. Devlet sadece daha önce başlanmış işleri tamamlayacak. Ama elektriği özelleştireceğiz deyince bir günde sonuç alınamıyor ki. Devlet elektrik işinden çıksın da bu arada özel sektör devletin boşluğunu doldurmazsa ne olacak?Bu işin hassas bir yanı var. Türkiye'nin elektrik tüketimi her yıl yüzde 8-9 oranında artıyor. Bu tüketimi karşılamak için her yıl üretimin de bu oranda artması lazım.Üretimin bu oranda artması yatırıma bağlı. Üretimi her yıl yüzde 8-9 oranında artırmak için her yıl en az 3 milyar dolarlık yatırım yapılması gerekiyor.Devlet elektrik için yatırım yapmayacağına göre bu yatırımı da özel sektörün yapması lazım. Ama geliniz görünüz ki, özel sektörde yabancısıyla, yerlisiyle elektrik için yatırım yapan yok. Yatırım yapanlar ise mutsuz. 2001 yılında IMF ve Dünya Bankası'nın zorlamasıyla elektrik yatırımı, üretimi, iletimi ve dağıtımından devletin çıkmasına karar verildi. Geçmişi unutalım. Geleceğe bakalım. Eğer elektriksiz kalmak istemiyorsak ve de devlet yatırım yapmayacaksa (ki bundan sonra yapamaz, çünkü parası yok) özel sektörün elektriğe neden yatırım yapmadığını araştırmamız, yatırım yapmamasına neden olan şartları düzeltmemiz şart.Eskiden elektriği devlet üretirdi. Fiyatını devlet belirlerdi. Elektrik fiyatı maliyetin altında da olsa sorun çıkmazdı. Devlet, açığı bütçeden kapardı. Özel sektör (yabancısıyla, yerlisiyle) bir işte kazanç varsa, uzun dönemde önünü görebiliyorsa o işe yatırım yapar. Bugün için elektrik üretmek kazanç sağlamıyor. Yatırımın ilk yıllarında (yatırım yükü nedeniyle) elektriğin kilovatını 7-8 cent'e mal eden yatırımcı, elektriği 4.5 cent'ten satmak zorunda kalmak istemiyor.Elektrik işi şimdiki şartlarda kazançlı görünmüyor. (a) Elektrik fiyatının kaça satılacağını devlet belirliyor. (b) Özel sektör ürettiği elektriği istediğine satamıyor. Tek alıcı devlet. İletimde ve dağıtımda özelleştirme gerçekleşemedi.Tek alıcı olan devletin kuruluşu (Türkiye Elektrik Ticaret A.Ş.-TETAŞ isimli kuruluş) uzun süreli alım bağlantısına giremiyor. Genelde bir yıllık bağlantı yapıyor. Geleceğe bakalım Uzun vadeli bağlantı yapamayan, gelecekteki fiyatlara göre maliyet hesabını bilemeyen özel sektör bu işi cazip görmüyor.Elektrik fiyatlarının yüksekliği tartışılır. Sanayie ucuz elektrik verilmesi gerektiği söylenir. Bu nedenle hükümet elektrik fiyatlarını aşağıda tutmaya çalışır.Tekrarda yarar vardır. Elektriğin maliyetin altında satılması için farkın bütçeden karşılanması gerekir. Bütçede bunun için para yok. Özel sektörün de maliyetin altında elektrik satması mümkün değil.Özel sektör fiyatların maliyetin altında olduğunu söylediğinde, genelde kamu tesislerinin elektrik enerjisi maliyet hesabı ortaya çıkarılır. Kamu yatırımlarının başka bakanlık tarafından ve başka bakanlığın bütçesinden yapılması nedeniyle, elektrik üretimi maliyetlerinde kamu yatırımlarının amortisman yükü görünmediğinden, kamunun elektrik maliyet rakamlarının özel sektörün maliyet rakamıyla karşılaştırılması imkânsızdır.Bugüne kadar yapılan yanlışları unutalım. Önümüze bakalım. Mademki bu iş özel sektöre ihale edildi, özel sektörün talebi karşılayacak yatırım ve üretime geçmesi için önünü açalım. guras@milliyet.com.tr Fiyat önemli
