Olayların içinden Artan talebe göre her yıl en az 3.500 MW kurulu gücün devreye girmesi, her yıl elektrik üretiminin 15-17 milyar kilovatsaat artırılması gerekiyor.Kurulu güç için yatırım yapmak hem para işi, hem zaman işi. Her zaman bu böyle ama günümüzde iş daha da ciddi hale geldi. Çünkü dünyada elektrik enerjisi talebindeki tırmanış nedeniyle, elektrik üretiminde kullanılacak makinelerin (türbinlerin) hem fiyatı arttı. Hem talebi arttı. Daha önceleri 2 milyar dolara çıkacak tesisler şimdilerde 3.5 milyar dolara mal oluyor. Türbin almak isteyenler ise 3-5 yıl sırada bekliyor.Elektrik yatırımları konusunda deneyimli Mustafa Geçek ile konuştum. Kabaca elektrik üretecek tesislerin ne kadar zamanda tamamlanabileceğini ve ne kadar yatırım gerektiğini öğrenmeye çalıştım. Her yıl elektrik tüketimimizin yüzde 8-9 oranında artması bekleniyor. Halen yılda 40.500 MW kurulu güçten, 172 milyar kilovatsaat elektrik üretiliyor. Bunun kayıp ve kaçaktan sonra 132 milyar kilovatsaatı tüketiliyor. 1) Çok sayıda müteşebbise HES (hidroelektrik santralı) lisansı verildi. Lisans alanlar şimdi bu işe para bağlayacak yatırımcı peşinde. Ama bu lisansların tamamı yatırıma dönüşse bile küçük ve düzensiz üretim yapacakları için bu santrallardan yılda toplam 4-5 milyar kilovatsaat üretim elde edilebilir. Bu da bizim her yıl artan tüketimimizin 3'te biri büyüklükte bir üretimdir.2) Nükleer santral projesi bugün ihale edilse 10-12 yılda üretime geçer. 1.500 MW'lık bir nükleer santral 4-5 milyar dolara mal olur. Yılda 12 milyar kilovatsaat elektrik üretir. Açık anlatımıyla, her yıl artan elektrik talebi için her yıl bir nükleer santral kurmak gerekir.3) Kömür santralı 5 yılda tamamlanabilir. Elbistan tipi bir santral 3 milyar dolar yatırım gerektirir. 1.200 MW gücündeki santral yılda 8 milyar kilovatsaat elektrik üretebilir. Bir yıl içinde artacak talebin ancak yarısını karşılayabilir.4) Enka'nın İzmir'deki santralı büyüklüğündeki bir doğalgaz santralı 3 yılda üretime geçebilir ve 1.2 milyar dolar yatırım gerektirir. Yılda 12 milyar kilovatsaat elektrik üretebilir.Bu bilgiler kabaca sorunun büyüklüğünü ortaya koyuyor. Olan biteni anlamaya çalışanlar için çok çok önemli. Her yol 'dik yokuş' 1) Bundan sonra kamu (devlet) elektrik üretmek için yeni yatırım yapmayacak. Yapamayacak.Elektrik yatırımlarını yabancı veya yerli sermaye grupları gerçekleştirecek.2) Elektrik yatırımları büyük parayı gerektiriyor. Yatırımın tamamlanması uzun süre gerektiriyor. Halbuki bizim talep açığımız güncel. Bugün başlasa bile üç beş yılda tamamlanabilecek yatırımları beklemeye tahammülümüz yok.3) Elektrik yatırımına büyük para bağlayacak ve üretime geçmek için üç beş yıl bekleyecek yatırımcı, ülkenin orta ve uzun vadeli geleceğini, elektrik piyasasının ve fiyatlarının orta ve uzun vadeli geleceğini görmek, bilmek ister. Bunu göremeyenler yatırım yapmaz. 4) Yeni hükümetin önümüzdeki 4-5 yıl en büyük sorunu elektrik yetersizliği olacak. 2002 yılında Türkiye'nin yüzde 35 yedek gücü vardı. 2012 yılına bu kapasite bize yeter denildi. 2007 yılında bile yetmez oldu. 5) Eğer sonbaharda yağmur yağmaz, barajlarımız dolmaz ise evlerde ısınmak için daha çok doğalgaz tüketileceğinden, santrallara yeteri kadar doğalgaz verilemeyecek. Doğalgaz sıkıntısı yaşanacak ve aralıktan mayıs ayına kadar talebin çok olduğu 17-22 saatleri arasında her gün 3000 MW, yani günde en az 15 Milyon kWh elektrik kesintisi kaçınılmaz olacaktır.6) Biz bugüne kadar doğalgaz santrallarının toplam elektrik üretiminde ağırlığından yakındık, durduk. Ama şartlar bizi doğalgaz santrallarına yöneltiyor. Açığı kısa sürede kapatmak için yakında doğalgaz santrallarının sayısının artırılması gündeme gelecek. guras@milliyet.com.tr Yatırım şart
