Olayların içinden Aynı rakamlara bakarak, bazı kişiler enflasyon indi, bazıları çıktı diyor. Örnek mi? Geçen cuma yayımlanan TÜİK rakamlarını kullanarak ben cumartesi bu köşede "12 aylık ortalama fiyat artışlarının son 3 yılın en yüksek enflasyonu olduğunu yazdım".Ama bir ekonomi sayfamızda TÜİK rakamları değerlendirilirken, "Enflasyonun temmuzda yıllık bazda 1970 seviyesine indiği, 37 yıllık rekorun kırıldığı" belirtiliyordu.Sayın okuyucularıma TÜİK'in aynı rakamlarına bakarak, enflasyon konusunda nasıl farklı sonuçlar çıkarıldığını hatırlatayım:- TÜİK, 447 maddenin fiyatını izliyor. 2007 Haziran'ında bunların ortalama fiyatı 100.00 iken, 2007 Temmuz'unda 99.17 olmuş. Demek ki temmuzda bu 447 maddenin fiyatı yüzde 0.73 azalmış. Buna bakarak deniliyor ki, temmuzda enflasyon geriledi.Tabii ki temmuz ayında fiyatlardaki değişim önemli ama, tek başına bir anlam ifade etmez. Geçmiş aylarda ne olmuş? Devamlı iniş mi var? Yoksa bir ay iniyor, bir ay çıkıyor mu? Yıl başından bu yana aylık değişimler şöyle: Yüzde 1.00/0.43/0.92/1.21/0.50/ -024/ - 073... Demek ki son iki ayda gerileme var. Diğer aylarda fiyatlar artmış. Enflasyon rakamlarını devletin kuruluşu olan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yayımlıyor. Acaba yıl başından bu yana fiyatlar nasıl artmış? Aralık ayında 100.00 olan 447 malın ortalama fiyatı temmuz ayında ne olmuş? 2005 yılında 102.00 olmuş, yüzde 2.00 artmış. 2006 yılında 105.76 olmuş, yüzde 5.7 artmış. Bu yıl 103.11 olmuş, yüzde 3.11 artmış. Dikkat buyurunuz burada karşılaştırma, aralık ayındaki fiyatlar ile temmuz ayındaki fiyatlar arasında yapılıyor.Bir önceki yılın temmuz ayında 100.00 olan fiyatlar bir yıl sonra temmuzda ne olmuş? 2005'te 107.82 olmuş. 2006 yılında 111.69 olmuş. 2007 yılında 106.90 olmuş. Gene dikkat buyurunuz, burada da karşılaştırılan bir önceki temmuz ayındaki fiyatlar ile bir yıl sonranın temmuz ayındaki fiyatlar.İnsanlar tüketim harcamalarını sürekli olarak yapar. Örneğin, sadece her yılın temmuz ayında alışveriş yapılmaz. İki üç ayın fiyatları karşılaştırıldığında, aradaki aylarda fiyat değişimleri hesaba girmez. Her gösterge başka Daha basit anlatayım. 2006 yılında 447 malın ortalama fiyatı 100.00 idi. 2007'nin temmuz ayında 106.90 oldu, ama aradaki 12 ay boyunda fiyatlar indi, çıktı. Anlatım için abartılı rakamlar vereyim. Diyelim ki 2006 Ağustos'unda 90.00'a indi, Eylül'ünde 120.00'ye çıktı. Kasım'ında 200.00 oldu. 2007'nin Ocak ayında 150.00, Nisan ayında 110.00 olduktan sonra 2007'nin Temmuz ayında 106.90'a indi... Bu iniş çıkışlara bakarak tüketicinin harcamaları bir yılda (12 ayda) sadece yüzde 6.90 arttı diyemeyiz.İşte bunun için tüketicinin enflasyondan bir yıl (12 ay boyunca) nasıl etkilendiğini anlamak için, "12 aylık ortalama değişim oranına bakılır". Temmuz ayından geriye 12 ay boyunca 447 malın fiyatlarındaki çıkışlar ve inişler toplanır. Bunların ortalaması alınır. İşte bu ortalama, tüketicinin bir yılda enflasyondan nasıl etkilendiğini (cebinden çıkan paranın ne oranda değiştiğini) gösterir.12 aylık ortalama değişim 2005'te yüzde 8.68 oranındaydı. 2006'da yüzde 8.64 oldu. 2007 yılında yüzde 9.70 olarak gerçekleşti.İşte bunun içindir ki, bu yıl tüketici için enflasyon geçen 3 yılın en yüksek enflasyonudur. Ama bir önceki yılın temmuz ayına göre ölçülen yıllık yüzde 6.90 oranındaki enflasyon 37 yıl önceye dönüş işaretidir.Aynı rakamlara bakarak iyimserler seviniyor, gerçekçiler (ki onlara kötümser deniliyor) üzülüyor. Siz bu anlatıma göre pozisyonunuzu almakta serbestsiniz. Cepten çıkan önemli 2005 2006 2007- Bir önceki aya göre değ. -0.57 08.5 -0.73- 2006 Aralık ayına göre değ. 2.00 5.76 3.11- 2006 Temmuz'a göre değ. 7.82 11.69 6.90- On iki aylık ortalama değ. 8.68 8.64 9.70 Tüketici fiyatları temmuz aylarında nasıl değişti? (yüzde değişim) guras@milliyet.com.tr Kaynak: TÜİK
