Ramazan ayı Müslümanlar için ibadet ayıdır. Ama ibadetin yanında Müslümanların bu ayda yerine getirmeleri beklenen daha başka önemli vazifeleri vardır. Bu vazifelerin önemlileri fitre ve zekattır.
Müslümanlar Ramazan bitmeden ihtiyacı olanlara fitre dağıtır. Fitre, Ramazan içinde fakirlere dağıtılan ve de en az miktarı din adamlarınca belirlenen sadakaya verilen isimdir.
Fitre (fıtır sadakası) kitabımız olan Kuran'da yer almaz. Hicretin ikinci yılında, Ramazan orucunun farz kılındığı sene, zekattan önce verilmesi meşru kılınmıştır.
Fitrenin dinen vacip olması, bir Müslümanın fitre vermekle mükellef olması için, o kişinin (1) Akıl baliğ olması ve (2) Nisap miktarı mala sahip olması gerekir. Akıl baliğ olmak, reşit olmaktır. Nisap miktarı hadislerle belirlenen fakirlikten zenginliğe geçme sınırıdır.
O günün şartlarında fakirlikten zenginliğe geçme sınırı 561.3 gr. gümüş veya 80.2 gr. altın olarak belirlenmiştir. Bugünlerde 80.2 gr. altının değeri yaklaşık 1 milyar 500 milyon TL olduğuna göre bu miktarda varlık sahibi her reşit kişi fitre verecek demektir.
İstanbul Müftülüğü kitaplarda yazılı dini ölçülere göre en az fitre miktarını 3 milyon 500 bin TL olarak belirlemiştir. Fakat dikkat buyurunuz bu en düşük fitre miktarıdır. İmkanı olanların imkanları ölçüsünde fitre miktarını yükseltmeleri beklenir. Fitre verirken niyet etmek gerekir. Karşı tarafa bunun filtre olduğunu bildirmeye gerek yoktur.
Zekat, sahip olunan mal ve para miktarındaki artıştan (dikkat buyurunuz artıştan) Müslümanların her yıl dağıtmakla görevli olduğu kırkta bir (yüzde 2.5) hissedir.
Zekata tabi olan malın (nami) büyüyen bir mal olması şarttır. Zekat Kuran'da çok sayıda surede namaz ile birlikte zikredilmiştir. Bu nedenle namaz ile zekat arasında sıkı bir ilişki olduğu kabul edilir.
Kuran'da zenginlerin mallarında fakirlerin de hakkının bulunduğu bildirilerek, zenginlerin ihtiyaç sahiplerine yardım etmesi istenir.
Zekat verecek kimsenin kul borcundan fazla paraya sahip olması gerekir. Zekat yıl içinde istenilen zamanda verilir. Genelde fitre ile birlikte verilmesi usulden olmuştur.
Fitre ve zekatta nihai hedef yoksulun, ihtiyaç sahibinin sevindirilmesidir. Bu doğrudan olabileceği gibi bir vasıta ile de olabilir.
