İçerideki fiyat artışı ihracatçıyı "vuruyor"

Döviz fiyatlarını kazığa bağladık. Döviz fiyatı Merkez Bankası'nın "emir ve kumandası"nda artıyor. Döviz sepeti ocak - şubat aylarında yüzde 4.2 arttı.
Ama geliniz görünüz ki, fiyatlar "emir ve kumanda" dinlemiyor. Aldı başını gidiyor. Ocak - şubatta toptan eşya fiyatları yüzde 10.1 arttı.
Bu demektir ki, ihracatçının üretimde kullandığı malların fiyatı yüzde 10.1 artarken, ihracatçının döviz karşılığı eline geçen Türk Lirası'ndaki artış yüzde 4.2'de kaldı.
Sadece bu fiyat ve kur makasından ihracatçının iki ayda, Türkiye'ye getirdiği her 100 liralık dövizdeki kaybı (reel/enflasyondan arındırılmış döviz gelirindeki eksilme) 5.6 lira oldu. Bu bütün ihracatçıların başına gelen bir şey.
Tekstil, giyim ve konfeksiyon ihracatçılarının durumu daha da kötü. Tekstil, konfeksiyon ve giyim sanayicileri genelde pamuğa dayalı hammadde, ara malı kullanıyor.
Pamuk fiyatlarında yılbaşından bu yana yüzde 30 dolayında artış oldu. Pamuk fiyatı yüzde 30 artınca, önce iplik, sonra pamuklu dokuma ve örgü fiyatları arttı.
Tekstil ve giyim sanayiinde çalışanlar, ihraç ürünlerinde pamuğa dayalı girdi fiyatlarının ağırlığının yüzde 50 - 60 dolayında olduğunu söylüyor. Demek ki, pamuk fiyatındaki yüzde 30 artış, tekstil ve giyim sanayiinde üretim maliyetini yüzde 12 - 15 dolayında artırıyor.
Pamuğun maliyetlere etkisi yüzde 12 - 15, döviz kurunun toptan eşya fiyatlarının gerisinde kalmasının etkisi yüzde 5.6, iki olumsuz gelişmenin etkisi yüzde 20 dolayında.
Dün bu sütunda yayımlanan ve pamuk fiyatlarındaki artışın nedenlerine değinen yazım üzerine telefonla beni arayan bir ihracatçı şunları söyledi: "1985 yılından beri Avrupa pazarına giyim eşyası ihraç ediyoruz. Bugüne kadarki uygulamada döviz fiyatı ile toptan eşya fiyatları genelde birbirine eşit yürüdü. Biri bazen öne geçti ama, sonra denge kuruldu. Bunun için de biz fiyatlarımızı sabit tutabildik.
İstikrar paketi açıklanınca bize mal satan üreticilere Merkez Bankası'nın döviz fiyatındaki yıllık değişim tablosunu gönderdik. Fiyat artışlarının döviz fiyatlarındaki artışı aşmaması için onları uyardık... Fakat toptan eşya fiyatlarındaki iki aylık artış oranı, döviz kurundaki artışın iki katına çıkınca ihraç ürünlerinin girdisini satanlar sözlerinde duramaz oldu. Pamuk fiyatları da artınca düzen bozuldu. Şimdi biz 10 Alman markına sattığımız giyim eşyasına yüzde 15 zam yapsak, parça başı 1.5 Alman markı eder. Alıcı bu büyüklükte bir zam ile bizden mal almaz. Çünkü onun ülkesinde fiyatlar artmıyor ki... Türk ihracatçısının kar marjı en fazla yüzde 10'dur. Şimdilik dayanıyoruz ama, nereye kadar? Dışarıda adımız "pahalı ülke" diye çıkar ise, kaybedeceğimiz pazarları tekrar ele geçirmek yıllar alır."
Sayın okuyucuma, "iyi ama, kredi faizleri de ucuzladı" diyecek oldum. "İhracatçıya kredi veren Eximbank'ın faizi, yıllık kur ayarlaması yüzde 65'lerde iken, yüzde 70'lerde dolanıyordu. Şimdi yıllık yüzde 20 kur artışı hedefinde faiz yüzde 35 - 40 oranında dolanıyor. İhracatçı kur artışına göre göreceli (nisbi) olarak daha pahalı kredi kullanır hale geldi" cevabını aldım.
İki ayda "kur/fiyat makası" nasıl açıldı?
(2000 yılı Ocak - Şubat aylarında döviz fiyatları ve toptan eşya fiyatları artış oranları).



1) Reel artış, enflasyondan arındırılmış artış oranıdır.
2) Döviz sepeti, 1 ABD doları ile 0.77 eurodan ibarettir.



Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr