Biz bu yıl, "ihracat patlaması"ndan söz ediyoruz... "İhracatta harikalar yaratıyoruz" diyoruz. Yılın 8 ayındaki ihracat geliri 29.3 milyar dolar... İthalat için giden dövizin sadece yüzde 69.1ini ihracat geliri karşılıyor.İlk 8 aydaki "dış ticaret açığı"mız (ithalat ile ihracat arasındaki fark) 13.0 milyar dolar...İlk 8 ayda ihracat geliri yüzde 30.4 büyürken, ithalat harcaması yüzde 33.5 büyüdü.Bizde ithalat artışı gündeme geldiğinde, "Zenginler daha çok otomobil satın alıyor. Zenginler Fransız peyniri yiyor, İtalyan pabucu giyiyor da bunlara çok para ödeniyor" denilir.Halbuki bizim toplam ithalat harcamamızda tüketim mallarına harcanan dövizin payı, yüzde 10 dolayındadır.İlk 8 ayda ithalata ödenen 42.4 milyar doların sadece 4.2 milyar doları "tüketim malları"na harcandı... İlk 8 ayda toplam ithalatın yüzde 74.5i, "hammadde" (üretimde kullanılan ara mallar) için yapılan ödemeden, yüzde 15.0ı yatırım mallarından oluşuyor.Kabaca bizim ithalat harcamamızın yüzde 90ı yatırım ile, üretim ile ilgili. Bu nedenle ekonomi büyüme yoluna girince ithalatımız artıyor. Yatırım yapılmaya ve üretim artmaya başlayınca daha çok ithalat yapıyoruz. Yatırım ve üretim denilince sadece iç talebi düşünmeyiniz. İhracattaki büyük artışı gerçekleştiren şirketlerin, yatırım ve üretim için makineye, hammaddeye ve ara malına ihtiyacı var.Bu nedenle önemli olan ithalatın ne kadar büyüdüğü değil, ihracat gelirinin ithalat harcamalarını karşılayacak boyutta olup olmadığı. Bu yılın ilk 8 ayında ihracat geliri ithalat harcamasının yüzde 69.1ini karşıladı. Bu oran geçen yılın aynı döneminde yüzde 70.8 idi. Acaba ihracat gelirinin ithalat harcamasının yüzde 69.1ini karşılaması kötü bir şey mi? Bir döviz açığı tehlikesinin göstergesi mi? Bunun için geçmiş yıllarda (12 aylık dönemlerde) ihracatın ithalatı karşılama oranlarına bakmak gerekir. Bu oran 1995ten 1999a kadar yüzde 60ın altında idi. 1999da yüzde 65.4 oldu. 2000de yüzde 51e düştü. Krize girdik. 2001 yılında ekonomiyi sıktık yüzde 75.7 gibi yüksek bir oran gerçekleşti. Bu oran ekonomideki durgunluktan ve üretim gerilemesinden kaynaklanan bir orandır. 2002de ihracat geliri ithalat harcamasının yüzde 69.8ini karşılamıştı. 2003te ilk 8 ayda ekonomideki canlanmaya rağmen ihracat gelirinin ithalat harcamasının yüzde 69.1ini karşılayabilmesi iyi bir göstergedir. Kriz habercisi veya döviz açığının göstergesi olarak kabul edilemez. guras@milliyet.com.tr Bizde ekonomi canlanmaya başlayınca ithalat patlar. Ocak - ağustos arasındaki 8 aylık dönemde ithalata 42.4 milyar dolar ödedik. Halbuki geçen yılın ilk 8 ayında ithalat harcaması 31.7 milyar dolardı. Bu yılın 8 aylık ithalatı geçen yılın aynı döneminde yapılan ithalattan yüzde 33.5 oranında daha büyük...
