Merkez bankaları ABD'de faizi 5.25, Avrupa'da 2.75 olarak belirlemişken acaba Japonya'da uzun dönemde sıfır olan faiz neden 0.25'e yükseltildi.Önce Japonya hakkında kısa bilgi vereyim. Japonya'nın nüfusu 127 milyon. Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) 4.6 trilyon dolar. Kişi başı geliri 31.500 dolar.Yılda 550 milyar dolar ihracat yapıyor, yılda 450 milyar dolarlık ithalatı var. Kamu borcu milli gelirinin (GSYİH) yüzde 150'si büyüklüğünde.Japonya'da 6 yıldır sıfır olan faiz Japon Merkez Bankası'nın faizi. Merkez Bankası'nın bankalara gecelik borç verme faizi. Japonya'da Merkez Bankası faiz oranını 6 yıl sıfırda tuttuktan sonra dün 0.25'e yükseltti. Japonya'da 6 yıldır ekonomide durgunluk var. Ekonomi büyümüyor. Büyüme "negatif" (sıfırın altında). Bu nedenle Merkez Bankası bankalara sıfır faizle kaynak vermeye hazır. İş ki, bankalar yatırımcıya ve üreticiye daha çok kaynak aktarsın.Japonya'da ekonominin durgunluktan çıkmasına yardımcı olmak için Merkez Bankası bir şey daha yapıyor. Kamu borç senetlerini piyasadan satın alıyor. Böylece, (1) Ekonomiyi harekete geçirmek için piyasaya para salıyor. (2) GSYİH'nin yüzde 150'si dolayındaki kamu borcunun büyüklüğünü (fiili olarak) aşağıya çekiyor.Tekrarda yarar var. Sıfır faiz Merkez Bankası'nın faizi. Hazine'nin 10 yıl vadeli tahvilinin faizi yüzde 1.87. 2 yıl vadeli tahvil faizi 0.82, özel sektör tahvillerinin faizi 1.97, kredi faizleri yüzde 2.00 dolayında. Yatırım, üretim önemli Japon Merkez Bankası faiz oranını neden artırdı? Altı yıldır durgunluk yaşayan ekonomi canlanmaya başladı. Son 12 aylık dönemde ekonomi yüzde 3.1 oranında büyüdü. Ekonomide canlanma başlayınca, daha önce yıllık yüzde 0.2 dolayında olan enflasyon yıllık yüzde 0.4 oranına yükseldi. Şimdilerde yüzde 0.6'larda dolaştığı belirtiliyor.Faiz oranlarını tartışırken iki orana bakmak gerekir: (1) Nominal faiz oranı-Açıklanan faiz oranı, (2) Reel faiz oranı-Enflasyondan arındırılmış faiz oranı.Dikkat buyurunuz... Eğer Japonya'da şimdilerde enflasyon yıllık yüzde 0.4 veya 0.6'larda dolaşıyorsa, Merkez Bankası'nın yıllık yüzde 0.25 oranındaki faiz oranı nominal olarak da, reel olarak da "negatif"tir. Yani enflasyon oranının altındadır.Enflasyon yüzde 0.2 iken faiz sıfırdı. Enflasyon yüzde 4.0'ün üzerine tırmanınca faiz 0.25 oldu. Demek ki, "negatif"(eksi) nominal ve reel faiz politikası devam ediyor ama enflasyon ile faiz arasındaki ilişki-bağ değiştirilmiyor. guras@milliyet.com.tr Nominal ve reel faiz eksi
