İstanbul Sanayi Odası'nın 500 büyük firma sıralaması yayımlandığında her yıl Koç ile Sabancı'yı karşılaştırmak alışkanlık haline gelmiştir.
1970 - 1980'lerde bu iki grubun farklı özellikleri vardı. Sabancı sanayi ağırlıklı ve sanayide entegrasyona dönük yatırımlarıyla öne çıkmıştı. Sabancı milli sanayii savunuyor, yabancı sermaye desteği olmadan yatırımlarını büyütüyordu.
Koç ise daha çok yabancı yatırımcılarla işbirliği halinde ve de ticarete dönük bir büyüme stratejisini benimsemiş görünüyordu.
Bu yılın 500 büyük sanayi kuruluşu listesinde Koç'un 19 şirketi var. Bunların 3'ü yabancı ortaklık. Kalanı Koç'un yönetimine hakim olduğu şirketler.
Sabancı'nın 15 şirketi 500 büyükler listesinde. Bunların da 9'u yabancı sermayeli ve yabancı sermayenin yönetimine hakim olduğu şirketler.
Demek ki zaman içinde Sabancı yabancı sermayeye yönelmiş. Koç grubunda ise yabancı sermayenin ağırlığı değişmiş.
İlk 10 özel kuruluş listesinde Koç'un 5 şirketi var. Sabancı bu listeye girememiş. (Listede Toyota otomobil fabrikası yer alıyor. Ama Sabancı fabrikadaki tüm hisselerini Japonlara devretti.)
Karlılıkta ilk 10 özel kuruluş listesinde Koç grubundan Arçelik ve Aygaz'ı var. Sabancı'nın herhangi bir şirketi yok.
İhracatta ilk 10 özel kuruluş listesinde Koç grubu 4 şirketi ile yer almış. Sabancı şirketleri listeye girememiş.
Tabii ki sadece sıralara bakılarak iki grubun sanayi kesimindeki durumunu sergilemek imkansız.
Doğru bir değerleme için grupların 500 büyükler listesine giren şirketlerindeki grup ortaklık paylarının belirlenerek bu paylara dayalı olarak toplam üretim, satış, istihdam, katma değer, ihracat rakamlarını hesaplamak gerekir.
Daha sonra da yıllar itibariyle değişimin seyrine bakılabilir.
Her iki grubun iktisatçıları tarafından mutlaka bu tür değerlemeler yapılıyordur. Veya yapılmıştır. Eğer bunlar açıklanır ise, Türk sanayiinde yeri olan bu iki gruptaki yapısal değişim ve bu değişimin sonuçları ortaya çıkar.
İstanbul Sanayi Odası 500 büyükler çalışmasıyla çok iyi bir iş yapıyor. Bu çalışmada yer alan bilgiler her firmanın hem kendi durumunu değerlendirmesine hem de Türk sanayiinde olan bitenin anlaşılmasına imkan veriyor.
