Kocaeli'de üretim yılbaşında normale döner

Kocaeli ekonomisi ve sanayiinin depremden nasıl etkilendiği hakkında en açık bilgileri ve rakamları dün Yılmaz Kanbak'tan aldım. Yılmaz Kanbak, Kocaeli Sanayi Odası 2. Başkanı. Profesyonel yöneticilik disiplinine sahip, bölgeyi tanıyan, çağdaş bilgi ve iletişim tekniklerinden yararlanan bir kişi. Başkaları "olsa olsa" metodu ile ve "tahmin" ile konuşurken, o rakam veriyor.
İşte rakamlar: Kocaeli'de 10 kişinin üzerinde işçi çalıştıran 1127 üretim tesisi vardı. Bunların dağılımı ve depremden etkilenme durumu şöyle:
İzmit 421 (etkilendi)
Gebze 587 (etkilenmedi)
Körfez 71 (etkilenmedi)
Gölcük 39 (etkilenmedi)
Kandıra 7 (etkilendi)
Karamürsel 2 (etkilendi)
1127 tesisten 533'ü depremden etkilenen yörede. Depremden etkilenen yöredeki 533 tesisten sadece 170 adedi hasar gördü. Bu 170 tesisten 106'sının hasarı hafif, 64 tesis tamamen çökmüş durumda.
1127 tesisin 250'si büyük ölçekli (16'sı İSO sıralamasına giriyor) 870'i KOBİ statüsünde. Büyük ölçeklilerden 37 tesis hasar gördü. Bölgedeki tesislerde 130 bin kişi çalışıyordu. Çalışanların yüzde 1'i (1.300 kişi) hayatını kaybetti.
Kocaeli'deki üretimin yüzde 75'i ara malı (başka sanayiin üretiminde kullanılan mal) niteliğinde. Türkiye'de üretilen ara malının yüzde 25'i Kocaeli'de üretiliyor.
Kocaeli'nin aylık üretimi 1 milyar dolar dolayında. Kocaeli'de deprem nedeniyle ortaya çıkacak toplam üretim kaybı 2.5 milyar dolar olarak hesaplanıyor.
Üretim tesislerindeki maddi kayıp (hasar) ise 2.5 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
Yılmaz Kanbak diyor ki; deprem nedeniyle üretim tesislerinin Kocaeli'den kaçması, Kocaeli'nin boşalması söz konusu değil. Deprem öncesi 200 dolayında sanayi tesisinin yer değişimi tartışılıyordu. Onlar ve benzeri tesisler sanayi bölgelerine kaydırılacak. Yeni sanayileşmeye sanayi bölgelerinde yer verilecek o kadar. Sanayi bölgelerinde yer etüdü yapıldığından binalar 1998 Deprem Tüzüğü'ne uygun yapıldığından hasar yok.
Kocaeli'de depremden hasar gören tesislerin yılbaşında normal üretime geçmeleri bekleniyor.
Şu anda en önemli sorun işçi sorunu. Kocaeli tesislerinde çalışan işçiler Türkiye'nin en kalifiye, yetişmiş işgücü. Bunların çoğu hayatlarını kaybetti. Çoğu yakınlarını kaybetti. Diğerlerinin morali bozuk. Yerleşim sorunu var. Korku var. Evi hasar görmeyen evine giremiyor, sokakta kalan ne yapacağını bilemiyor. Bu nedenle üretim tesislerinin onarımı ve devreye girmesi gecikiyor.
Bu insanlara bir yıl sonra yerleşim imkanı sağlanabileceği sözü verilir ise, ailelerini başka yerlere gönderip, üretime dönebilir. Görüldüğü kadarı ile 30 bin - 35 bin konutun bir yıl içinde yapılması hayatın normale dönüşünü sağlayacak. Konut yapımını geciktiren, yeni yerleşim bölgesinin tespit ve arsa tahsisindeki gecikme ve bu iş sahipsizliği. Bu gecikme, yardım akışını engellemekte, soğutmakta.
Kocaeli'de tek başına veya Türk ortakla üretim yapan 72 yabancı firma var. Bunlar kalıcı yardım arayışında konut yapımına katkıda bulunmaya hazır. Para vermek yerine konut yaptırmak istiyorlar. Ama bu yardımı kanalize edecek sistem işlemiyor.
Şu anda konut yapımı için 3 grupta hazırlık var:
(1) Devlet konut yapmaya hazırlanıyor.
(2) Hayırseverler arsa bekliyor. Örneğin Odalar birliği 5 bin konut. Kayseri Sanayi Odası bin konut yaptırmak için arsa istiyor.
(3) Büyük kuruluşlar kendi işçilerine konut yaptırmaya çalışıyor. Sabancı Holding'in 750 veya bin konut yaptıracağı Pirelli'nin 100 konut yaptıracağı açıklandı.
Şu anda her şeyin önünde yapılması gereken: İnsanları sokaktan kurtarmak. Sokaktaki insanın iş yapmasını bekleyemezsiniz. Çünkü morali çökmüş durumda.