Ne kadar enflasyon + açık, o kadar faiz

Suudi Arabistan tüm Müslümanlar için önemli bir ülke... Suudi Arabistan zengin mi zengin. Cari açık derdi yok. Milli Gelir’inin yüzde 18.0’i ölçüsünde döviz fazlası veriyor. Enflasyon yüzde 2.6 dolayında. Dinen faiz haram ama, resmi faiz (Suudi Arabistan’da da faiz var. Hem de resmi faiz) yüzde 2.0 oranında. Enflasyona göre yüzde 0.58 bir negatif faiz söz konusu.
Bizde Merkez Bankası faizi yüzde 10.0 oranında. Enflasyon 9.38 olarak açıklandı. Cari açık (döviz açığı) milli gelirin yüzde 6.1’i dolayında. Enflasyondan arındırıldığında faizin (reel faizin) yüzde 0.57 olduğu görülüyor.

Yerliye başka, yabancıya başka
Bu yazının altında Zeynel Abidin Balcı’nın araştırmasından aktardığım, değişik ülkelerdeki faiz ve enflasyon oranlarını gösteren bir tablo var.
Tabloyu değerlendirecekler için ufak bir açıklaya yapayım:
- Faiz enflasyondan arındırılırken faiz dönemindeki enflasyon dikkate alınır. Tabloda verilen enflasyon oranları geçen bir yılın enflasyonunu gösteriyor. Ama geçmiş, gelecek hakkında bir fikir veriyor.
- Reel faiz, parasını milli para ile değerlendirenlerin enflasyon karşısındaki net kayıp ve kazançlarını gösterir.
- Yabancı parayı milli paraya dönüştürerek faize yatıranlar için önemli olan döviz kurunun istikrarda olmasıdır. Girerken ve çıkarken dövizini aynı kurdan satıp, alma güvencesidir. Enflasyonun yüksek olması yabancı para ile yatırım yapacakları korkutur. Çünkü enflasyon kadar döviz kurunda ayarlama yapılması zorunlu olabilir.
- Yabancı para ile yatırım yapacaklar için cari açık-döviz açığı ülke riski demektir. Cari açık büyük ise, döviz kuru riski büyür. Ülkeden çıkmaya kalkıldığında döviz kıtlığı sorunu ile karşılaşılabilir.
Türkiye’de Merkez Bankası faizi yüksek. Ama enflasyon da yüksek. Cari açık da yüksek.
ABD’de Merkez Bankası faizi yüzde 0.25 oranında. Enflasyon yüzde 1.50. Bu durumda reel faiz negatif. Geliniz görünüz ki, ABD’ye dolar gönderecek olanlar biliyorlar ki, dolar aynı dolar... Enflasyon Amerikalıların sorunu. Dışarıdan para gönderenler net yüzde 0.25 faize bakıyorlar. Ona göre paralarına yön veriyorlar.
Özet ile, faiz inmeli mi binmeli mi konusu tartışılırken, ülkenin enflasyon ve cari açık büyüklüklerini dikkate almak zorunluluğu vardır.

Kaynak: Zeynel Abidin Balcı’nın araştırması