Türkiye'nin 64 ilinde pancar ekiliyor. 480 bin çiftçi ailesi pancardan para yiyor. Yılda 2.8 milyon ton şeker üretecek kapasiteye sahip 30 şeker fabrikasında yılda 2.1 milyon ton dolayında şeker üretiliyor. Ancak bizim iç talebimiz 1.6 veya 1.7 milyon ton dolayında. Biz pancar şekerinin tonunu 500 - 600 dolara mal ediyoruz. Dünyada tonu 200 - 220 dolardan şeker satılıyor.
Bu nedenle şekeri pahalı yiyoruz. İç talep fazlası şekeri maliyeti yüksek olduğu için ancak zararına ihraç edebiliyoruz.
En ucuz çözüm, "pancar üretimine son vermek, şeker üretmemek, şekeri ucuz ucuz dışarıdan getirmek..." İyi de, bunun için nereden döviz bulacağız? İyi de, pancar üreten 480 bin aile ne yapacak? İyi de, 30 şeker fabrikası ne olacak?
IMF baskısı ile hükümetlerin bulduğu çözüm, "(1) Pancar üretim alanlarını devlet zoru ile sınırlamak, (2) Şeker fabrikalarını özelleştirmek, satışa çıkarmak..."
(Madem ki, şekerde arz fazlası var, madem ki, Türkiye dünya fiyatının iki misli maliyet ile şeker üretiyor... Bu fabrikaları kim alır? Diyerek sual edilecek. Cevap: Nasıl ki, Et Balık Kurumu tesisleri özelleştirildiğinde tesislerin arsası için para ödendi. Tesislerin makineleri satılarak arsalara bina ve market konduruldu ise, aynı şey şeker fabrikaları için de söz konusu. Çok kimse fabrikaların arsasının peşinde...)
Türkiye'de ilk şeker fabrikası 1926 yılında Uşak'ta kuruldu. Aynı yıl Alpullu, 1933 yılında Eskişehir, 1934 yılında Turhal fabrikaları üretime başladı. 1950 yılına kadar bu 4 fabrika şeker üretti. Şimdilerde 30 fabrikamız var. Bunlardan Adapazarı fabrikası kapalı durumda. 27 fabrika Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ'ye ait (TŞF) ve KİT statüsünde. 3 fabrika pancar ekicilerinin kooperatifi olan Pankobirlik yönetiminde ve özel sektör kuruluşu statüsünde.
TŞF'ye ait tüm tesisler (ki bunların arasında alkol fabrikaları, fabrika yapan fabrikalar ve tarım işletmeleri de var) 2000 yılında özelleştirme kapsamına alındı. TŞF'ye ait 27 fabrikada 15 bin kişi çalışıyor.
7 kilo pancardan 1 kilo şeker üretiliyor. 1998 yılında 411 bin hektar alana pancar ekilmiş, 17.6 milyon ton pancar üretilmişti. 2000 yılında 330 bin hektara pancar ekildi. 14.6 milyon ton pancar üretildi. Pancar üretimini sınırlamak amacıyla 2001 yılında 4634 sayılı Şeker Kanunu çıkarıldı. Bu kanun ile oluşturulan Şeker Kurulu pancar ekim alanlarını, şeker üretimini sınırlamaya başladı. Pancar ekim alanları bugüne kadar yüzde 30 daraltıldı. Şeker üretimi için kota getirildi. 2 milyon 107 bin ton olarak belirlenen şeker kotasının 1 milyon 629 bin tonu TŞF'ye, 478 bin tonu özel fabrikalara tahsis edildi.
Bütün bu gelişmelerden pancar üreten çiftçi rahatsız... Çünkü eskiden ne kadar pancar üretirse üretsin hepsini satabiliyordu. Şimdi üretimi sınırlandırıldı... Pancar ekemediği toprağına mısır, soya, ayçiçeği ekmesi tavsiye ediliyor... Ama ne kadar üretirse üretsin alıcısı bulunan bir ürün halindeki pancara alışmış olan çiftçi, bu ürün değişikliğini gerçekleştiremiyor.
