Ercan Kumcu bunu söylüyor da, bizim gibi saf ve bakir Anadolu çocukları Merkez Bankası bilançosunun neyine bakacak? Neyini takip edecek? Merkez Bankası, adı üzerinde banka... Kendi kaynaklarına, borçlandığı paraları ekler, bu paraları bir yerlere yatırır. Merkez Bankasının diğer bankalardan farkı, kendi kaynağını banknot basarak istediği kadar artırma imkanına sahip olmasıdır. TC Merkez Bankası eski başkan yardımcılarından Ercan Kumcu diyor ki: "...Ne olup bittiğini daha iyi anlayabilmek, geleceğe yönelik beklentileri şekillendirebilmek ve fiyat istikrarının kalıcılığı, ya da geçiciliği konusunda fikir sahibi olabilmek için, Merkez Bankası bilançosunu iyi takip etmek gerekir. Merkez Bankası bilançosu ekonominin aynasıdır." Bu açıklamalardan sonra Ercan Kumcunun izini sürerek görelim bakalım TC Merkez Bankası, hangi kaynakları kullanmış? Paraları nereye yatırmış?En son yayımlanan 25 Şubat 2004 tarihli analitik bilançoya göre, TC Merkez Bankası: 73.3 milyar YTL kaynağa sahip.Bu kaynağın sadece 14.0 milyar YTL para basarak (emisyon ile) kendi yaratmış. 59.3 milyar YTLsini borçlanmış.Borçlandığı rakamın 50.6 milyar YTL bölümü dışarıdan ve içeriden döviz borçlanmasıyla bulunmuş.YTL olarak da (borçlanarak ve de mevduat şeklinde) 8.7 milyar YTL kaynak toplamış. Özetle, TC Merkez Bankasının kaynaklarının sadece yüzde 19u kendi bastığı banknottan, yüzde 70i döviz borcundan oluşuyor. TC Merkez Bankası borçlanarak bulduğu bu kaynakları acaba ne için kullanmış? 22.2 milyar YTL bono ve tahvil alarak Hazineye para vermiş.73.7 milyar YTLlik de döviz satın almış. Şimdi TC Merkez Bankasının ne yaptığını özetleyelim: 50.8 milyar YTL karşılığı borçlanarak bu borçla 52.3 milyar YTL değerinde döviz satın almış.Hazineyi desteklemek için de Hazineden bonotahvil alarak Hazineye 24.8 milyar YTL kredi vermiş.Kendi bastığı para (emisyon) sadece 14 milyar YTL olduğu için Hazineye verdiği 24.8 milyar YTL kredinin 10.8 milyar YTLlik bölümü için borçlanmak zorunda kalmış. İşte TC Merkez Bankasının bilançosunun özet anlatımı böyle. MB dövize boğuldu TC Merkez Bankası yurtdışındaki işçilerin döviz mevduatını yüksek faiz ödeyerek (Kredi Mektuplu Döviz Hesabı adıyla) topluyor. Bu hesaplarda 23.3 milyar dolar karşılığı 30 milyar YTL, döviz borcunun bir bölümünü oluşturuyor. Döviz borcunun bir bölümü de bankaların döviz hesaplarının karşılıklarıyla IMF kredilerinden oluşuyor.2004 başında bankalarda 7 milyar YÜTL kaynak fazlası vardı. Şimdi tam tersine bankalar açıklarını kapatmak için TC Merkez Bankasından gecelik ya da çok kısa vadeli olarak (açık piyasa işlemi denilen biçimde) borçlanmaya başladı.TC Merkez Bankasının durumunun dikkat çeken yanları nelerdir? Merkez Bankası bilançosunun üçte ikisi döviz. Türkiyede banka sisteminin toplu bilançosunun yarısı döviz. Bu yapıda Türk lirasına kumanda ederek ekonomiye yön vermek çok güç.Merkez bankalarının ana kaynağı kendi bastığı para (emisyon) ve de milli paradır. TC Merkez Bankasının bastığı paranın bilançodaki payı yüzde 19 oranında. Milli paranın bilançodaki payı üçte bir oranında.TC Merkez Bankasının pasifinde Hazineye verdiği paranın büyüklüğü yüzde 30 dolayında.Bundan böyle TC Merkez Bankası bankalara kısa vadeli kaynak aktararak banka sistemini yönlendirme sorumluluğunu üstlenecek. Emisyon 14 milyar YTL 18.2.2004 26.12.2003I- TOPLAM VARLIKLAR 73.3 77.2(1) Dış varlıklar 52.3 53.3(2) İç varlıklar 21.0 23.9a- Hazine 22.2 28.9b- Diğer -1.2 -5.0II- TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER 73.3 77.2(1) Toplam döviz yükümlülüğü 50.6 53.2a- Dış yükümlülükler 27.9 36.1b- İç yükümlülükler 22.7 17.0(2) Merkez Bankası parası 22.7 24.0a- Rezerv para 21.0 15.4i- Emisyon 14.0 10.8ii- Bankalar mevduatı 6.7 4.4iii- Diğer 0.4 0.2b- Açık piyasa işlemleri -0.3 7.9c- Diğer 0.6 0.7 guras@milliyet.com.tr Merkez Bankası Analitik Bilançosu 25.2.2005 (Milyar YTL)
