Yabancılar sanıldığı gibi kaçıp gitmedi
Döviz fiyatlarının yükselmesinin ardında, döviz arzının talebi karşılamaması var. Bizde döviz arzı, açık anlatımıyla döviz gelirimiz, öteden beri döviz talebini karşılamıyor.
Cari açık veya basit anlatımıyla döviz açığı sorunu denen sorun işte bu arz ve talep arasındaki farktan oluşuyor.
Bugüne kadar açığı, yurtdışından ülkeye doğrudan yatırım için, portföy yatırımı yapmak için ve de kredi olarak giren dövizlerle karşılıyorduk.
Her ay sermaye hareketi ile ülkeye 5-6 milyar dolar giriyordu. Ülkeye her ay giren dövizlerden doğrudan yatırım niyeti ile gelenler, kalıcı dövizlerdi.
Ama portföy yatırımı için, açık anlatımıyla borsadan hisse senedi satın almak için veya Hazine’nin yüksek faizli bonolarını satın almak için ülkeye gelen dövizler kalıcı olmayan dövizlerdi. Bunlara sıcak döviz diyorduk.
Sıcak döviz diyorduk ama bu sıcak dövizler ekonomi için çok önemli idi.
Kaçan ‘at ile deve değil’ (!)
Döviz fiyatları beklenenin üzerinde tırmanışa geçince, “Eyvah, daha önce gelenler kaçmaya başladı” endişesi ortaya çıktı.
Rakamlar gösteriyor ki, bugüne kadar yabancılar sanıldığı kadar kaçmadı. Hala Türkiye’de portföy yatırımlarında, mevduat hesaplarında park etmiş durumda olan çok büyük ölçüde döviz var.
Kalkınma Bakanlığı’nın yayınladığı en son verilere göre, 27 Aralık 2013 tarihi itibariyle, yabancıların;
- Hisse senetlerinde 57.7 milyar dolar,
- Devlet İç Borçlanma Senetlerinde 53.8 milyar dolar,
- Mevduat hesaplarında 22.8 milyar dolar,
- Toplam 134.8 milyar dolar dövizleri var.
İyi de, hiç çıkan olmadı mı? Oldu ama sanıldığı kadar değil.
Gidene değil, kalana bakalım (!)
2013 yılı Haziran ayında yabancıların toplam dövizleri 145.4 milyar dolardı. Ağustosta 127.5 milyar dolara kadar geriledikten sonra yıl sonunda 134.8 milyar dolar oldu.
Bu arada borsada fiyatlar TL olarak geriledi, Devlet İç Borçlanma Senetleri’nin fiyatları TL olarak ucuzladı. Buna karşılık döviz fiyatı arttı. Bunlar dikkate alınır ise yabancı çıkışının pek de büyük olmadığı anlaşılır.
O halde döviz fiyatı neden tırmanıyor? Döviz girişleri azaldı da ondan.
İthalatımız artarken ihracatımız yerinde sayıyor. Yabancılar döviz kurlarındaki belirsizlik nedeniyle eskisi kadar döviz göndermiyor. İşte bu nedenle de arz ile talep arasındaki fark büyüyor.
Döviz kıtlaşınca fiyatı artıyor.
