Klinik Psikolog Murat Atila

KALİTELİ ZAMAN NEDİR?

"Beni mutlu etmeye çalışma, benimle mutlu ol. "

Jean-Christophe Grange

Kaliteli zaman; ebeveynlerin çocuğun yaş ve gelişim özelliklerini göz önünde bulundurarak, onun duygusal, sosyal, bedensel ve zihinsel gelişim alanlarını destekleyen etkinliklerin gerçekleştirildiği, oyunların oynandığı, ruhen ve bedenen çocuğun yanında oldukları, karşılıklı etkileşim içinde keyif aldıkları, çocuk ve ebeveyn ilişkisini besleyen, çocuğa ayrılmış sürekli ve tutarlı bir şekilde devam eden özel zamanlardır.

Çocukların her şeyden öce anne babalarıyla vakit geçirmeye ve sağlıklı ilişkiler kurmaya ihtiyaçları vardır. Çocuklar anne babalarının kendi dünyalarına aktif katılımını beklerler. Onlarla eğlenmek, etkinlikler yapmak ve oyunlar oynamak isterler. Çocuklarına vakit ayırmak, bir anne babanın en önemli görevidir. Çocuklara vakit ayırmadan onları tanımak, onlarla ilgilenmek, onları gözlemlemek ve ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılamak ve etkili bir ebeveyn olmak mümkün değildir. Ancak yoğun yaşam temposu nedeniyle birçok aile çocuğuna vakit ayıramamaktadır. Ve bu durumun vicdani rahatsızlığını yaşamaktadırlar. Özellikle, çalışan ve dolayısıyla çocuklarıyla baş başa geçirilecek

Çoğu ebeveyn çocuklarının tırnak yeme, saç çekme, parmak emme, ısırma v.b. davranışlarından şikayetçidir. Malesef bu olumsuz davranışlar çocukluk döneminde başlayıp bazılarında yetişkinlik döneminde bile devam edebilmektedirler.

Çocuklar çoğu zaman bu davranışları zararsız ve masum bir eylem olarak görürler. Dolayısıylda bu kötü alışkanlıkları bırakmak için çaba göstermezler. Çocukların bu davranışları sergilediklerini görmek çoğu anne babayı endişelendirerek kaygıya sürükleyebilir.

İyi haber ise irade olduğu yerde değişimin var olduğudur. Kötü alışkanlıkları değiştirmek zor ama imkansız değildir. Sabır, ilgi, gözlem ve bilinçli çabalar ile çocuklarınızın bu olumsuz davranışları bırakmalarına yardımcı olabilirsiniz.

Kötü Alışkanlıkları ortadan kaldırmada bazı önemli noktalar şunlardır:

1-DİKKATE ALMAMAK

Kötü alışkanlıklara aşırı dikkat etmek ve cezalandırmak aslında olumsuz bir etkiye neden olabilir. Çocuğunuzun davranışına dikkat ettikçe, çocuk bu davrnışın tekrar edilmesi için teşvik edilmiş olacaktır. Dolayısıyla rahatsız edici davranışı başta dikkat vererek önlemeye alışmak yerine çocuğunuzun zamanla bu davranıştan kurtulmasına fırsat vermelisiniz.

2- ÖVGÜ ve ÖDÜLLENDİRMEK

Çocukları i

Esneme ve kahkahanın bulaşıcı olduğu söylenir. Peki bunlara benzer bulaşıcı davranışlar var mı?
İşte insanlar arasında hızla yayılan 8 davranış:

1-MUTLULUK

Online ifade duyguları( hem olumlu, hem olumsuz) bulaşıcıdır. Facebook'un bugüne kadar yapmış olduğu en büyük çalışmalarından biri iki yılda 1 milyar mesajın duygusal içeriğini incelemek oldu. Yazılım her yazının duygusal içeriğini analiz etmek için kullanıldı. Ortaya çıkan sonuçlar duyguların bulaşıcı olduğunu göstermiştir. Olumlu duygusal mesajların olumlu duygusal tepkiyi sağladığı, olumsuz mesajların olumsuz duygusal tepkilere neden olduğu görüldü.

2-ANKSİYETE

Anksiyetenin bulaşıcı olduğu ve genellikle velilerden çocuklarına geçtiği yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir. Araştırmayı yürüten Prof. Dr.Thalia Eley'e göre: " Velinin yaşadığı kaygının çocuk tarafından gözlemlenip öğrenilmesi kaçınılmazdır. Sorun ile başa çıkabilmek için biraz risk alınabileceği çocuğa gösterilmelidir. Çocuk ve ergenlerde anksiyeteti azaltmak için evde yapılacak pek çok şey vardır."

“Bugün Ne Oynayalım Ailece Oyunlar” kitabının uzun, yoğun ve yorucu bir süreçten sonra yayınlanması neticesinde gerek ilkokullarda gerek anaokullarında yapmış olduğum söyleşilerde olumlu geribildirimlerde bulunulması yaşanan tüm yorgunluğa değdiğini göstermekteydi. Anokullarında , ilkokulda öğrencilerle oynanan oyunlar ve sınıfça coşku içinde sevinmeleri tarif edilmez bir sevinç sunmaktaydı.

Bireyselcilik kötü bir şey gibi görünse de, eşit fırsatlara sahip bireylerin hedeflerine ulaşmak ve başarılı olmak iiçin kişisel çaba göstermeleri gerektiğine dair genel bir kanı vardır. Ancak akademik ve mesleki başarı kazanmak için, çevrenin etkisi, katkısı ise yadsınamaz bir gerçektir. Aslında avantajlı ve dezavantajlı durumlar doğumdan itibaren başlar. Örneğin ; ebeveyn eğitimi ve ebeveynlerin sosyo-ekonomik düzeyleri çocukların akademik başarıları üzerinde önemli, bir etkiye sahiptir.

Bu varsayıma göre; sosyo-ekonomik düzeyi düşük bir ailede yetişen çocuk gündüz bakım evine yada anaokuluna başladığı sırada sosyo-ekonomik düzeyi yüksek,ebeveyn eğitimi alan akranlarına göre dezavantajlı durumdadır.

Çocuk Psikolojisi ve Psikiyatrisi Dergisi'nde yayımlanan bir makalede; Montreal Üniversitesi'nden bir ekip 1998 doğumlu 1863 çocuğun akademik performansını değerlendirerek çocuklardaki dezavantajlı durumların okul öncesi eğitim ile kalkıp kalkmadığını araştırdılar.

Sonuçlar

-Beklendiği gibi sınırlı eğitime sahip ebeveynlerin çocukları, eğitim düzeyi iyi olan ailelerin çocuklarına nazaran daha düşük puan aldılar.

-Ancak, anaokuluna yada kreşe devam eden dezavantajlı çocukların

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) verileri çocukluk çağı obezite oranlarının son 10 yıl içinde önemli ölçüde arttığını gösteriyor. Kurumun açıklamasına göre obez çocukların tıpkı yetişkin obezler gibi diyabet, kalp, felç, kanser gibi sağlık sorunları yaşamaları olasılığı yüksek.

Obezite hastalığının başlamasını önlemek yine evde başlar ve ebeveynlere büyük görevler düşer. Çocuğa sağlıklı alışkanlıklar ve düzenli beslenme alışkanlığı kazandırmak önemlidir.

TV’ye Sınır Koyun

Çocuğunuzun TV karşısında fazla zaman harcaması, gün içinde ara sıra fiziksel aktivite yapsa da kilo almasına neden olabilir. 2005 yılında Fiziksel Aktivite ve Sağlık Dergisi’nin yaptığı bir araştırmaya göre televizyon başında hareketsiz şekilde 2 saat geçiren çocukların, fiziksel aktivite yapan çocuklara göre daha fazla kilo aldıkları saptanmıştır. Çocuğunuza TV izlerken zaman sınırı koyun ve fiziksel aktiviteler yapmasını teşvik edin.

Şekerli ve Asitli İçecekler İçirmeyin

Kalori miktarı fazla olan şekerli ve asitli içeceklerin (meyve suyu, kola…) bol miktarda tüketilmesi çocuğunuzun obez olma riskini arttırabilir. Halk Sağlığı ve Beslenme Derneği’nin 2014 yılında yaptığı çalışmada; haftada 4 adet şekerle

İdeal anne-babayı tanımlamak zor olmakla beraber başarılı anne-babalar, çocuğun ihtiyaçlarını sezen, onlara uygun yanıtlar veren, aşırı hoş görülü veya katı olmayıp, çocuğa karşı esnek bir yaklaşım içinde olan, davranışlarında belirli bir devamlılık ve kararlılık sağlayan, karşı çıkmadan önce her zaman çocuğun isteklerini dinleyen anne-babalardır.

Ancak Anne-babalar çocuk yetiştirirken farkında olmadan hatalar yapmaktadırlar. Yapılan bu hatalar; çocukların bütün hayatını olumsuz şekilde etkilemekte, çocukların anti-sosyal davranışlar göstermelerine ve ruh yapılarının bozulmasına sebep olmaktadır.

Dr. Keven Steede yapılan bu hataları 10 maddede sıramaktadır:

1-Her şeyde Mükemmel Olma Duygularını ifade Eden Hatalar

a) Her Şeyde En İyi Olmalıyım Duygusu

Çocuklardan her şeyin en iyisini en mükemmelini istemek yerine onların çabalarını desteklemeliyiz. Birbirinden farklı ilgi ve yetenekleri olan çocukları, istediğimiz her alanda başarılı olmalarını bekleyerek onları baskı altına almaktansa onların ilgili ve yetenekli olduğu konularda daha fazla destek olarak gelişmeleri sağlanmalıdır.

b) Başarılarımla Varım Duygusu

Çocuklar, basit günlük işlerin nasıl yapılacağını öğrenebilir. Her yaşta çocukların yardımla yada bağımsız yapabilecekleri basit işler vardır. Bu görevlerin nasıl yapacakları yetişkinler tarafından gösterilmeli ve öğretilmelidir. Çocuklara kendilerinin yapabilecekleri işleri için fırsat ve zaman verin. Başardıkça kendilerine olan güvenlerı artacaktır. Çocuklarınızı engellemeyin , bırakın zorlansa bile birşeyler için çaba harcasın. Başarabilmenin tadını alsın. Onun yapabileceği işi siz yaparsanız çocuk büyüdüğünde özgüven eksikliği yaşayan ve dışa bağımlı bir karektere sahip olabilir. Anne babaya düşen görev ise, çocuğun hangi yaş döneminde neleri yapabileceğine dair bilgilere sahip olmaktır. Böylece çocuklarına, hangi gelişim ödevini nasıl kazanabileceklerine dair yardımcı olabilirler.

Öz-bakım becerilerinin gelişmesini sağlamak için, nasıl yapmaları gerektiğini öğretirken çocuğun beceri düzeyine dikkat ediniz. Açık, net ve basit talimatlar verin. Başarılarını övün ve onları cesaretlendirin.

Çocuğunuza yardımcı olabilmek için yaşlarına göre yapabilecekleri günlük rutinleri öğrenmenizde fayda olacaktir.

Çocuklar Hangi Yaşta Neleri Kendileri Bağımsız Olarak Yapabilir?