"Akıllı politika" zamanı

Irak basını - her zamanki gibi - zafer çığlıkları atıyor. "Babil" gazetesi, BM Güvenlik Konseyi'nde İngiltere'nin ABD desteğindeki "akıllı yaptırım" tasarısını geri çekmesini "Amerikan hakimiyetinin reddi" olarak tanımlıyor. Bağdat radyosu, olayın "Irak'ın haklılığını ortaya koyduğunu" belirtiyor...
Saddam yönetiminin sevinci, ilk bakışta yersiz değil. İngiltere ve ABD'nin haftalardır BM'ye kabul ettirmeye çalıştığı "akıllı yaptırımlar" fikrinden vazgeçmesi, elbet Bağdat için bir başarı. ABD - İngiltere çifti bu önerisinde oldukça yalnız kaldı. Fransa gibi dostları bile buna karşı çıktı. Nihayet Rusya, vetosunu kullanabileceği işaretini verince, İngiltere tasarısını geri çekmek zorunda kaldı.
Ama bu, yaptırımların topyekün kalkacağı anlamına gelmiyor. Eski "gıda karşılığı petrol" rejimi - en azından yıl sonuna kadar - devam edecek. Yani Irak'a karşı yıllardır uygulanan ambargo, gene yürürlükte kalıyor. Bu da aslında sıkıntıları devam edecek olan Irak halkını fazla sevindirecek bir olay olmasa gerek.
Şimdi Bağdat'ın "akıllı yaptırımlar" görüşülürken kestiği petrol ihracatını (Kerkük - İskenderun hattından dahil) yeniden başlatmaktan ve BM'nin eski şartlarına boyun eğmekten başka çaresi de yok...
* * *
AKILLI sıfatı yakıştırılan yeni yaptırım sistemi, Irak'a "sivil mallar"ın (özellikle gıda, ilaç ve tüketim maddeleri) satışını daha geniş tutmayı, ama buna karşılık askeri amaçlara yarayabilecek "çifte kullanımlı" malların ihracını yasaklamayı öngörüyordu. Ayrıca bu tasarıya göre Irak'la sınır ticaretini ve kaçakçılığını önleyecek önlemler alınacaktı. Irak'la yapılan resmi ticaretin geliri üzerinde de - Saddam'ın bu paraları silah alımına yatırmaması için - sıkı kontrol kurulacaktı.
Ortak ABD - İngiliz girişiminin yenilgisi ile, şimdi tekrar eski noktaya geliniyor. BM'nin 11 yıl önce aldığı karar gene yürürlükte kalıyor ve Irak kitle imha silahlarının kendi topraklarında kontrolüne razı olmadıkça bu uygulamanın son bulması da mümkün görünmüyor.
* * *
TÜRKİYE için "akıllı yaptırımlar"dan vazgeçilmesi rahatlatıcı bir olay.
Ankara önerilen sistemin kendisine ek yükümlülükler getirmesinden kaygılı idi. Örneğin bu sisteme göre, sınır ticareti ölecek, bundan bölge halkı zarar görecekti. Irak'la alışverişin Türkiye'de uluslararası denetim altına alınması isteniyordu ki, bu da Ankara'ya çok ters geliyordu.
Geçen hafta BM'deki Türkiye Büyükelçisi Ümit Pamir, Güvenlik Konseyi'ndeki konuşmasında bu konudaki kaygıları dile getirdi; ama aynı zamanda temelde Türkiye'nin ambargonun kalkmasından yana olduğunu da belirtti. Ancak Pamir, bu sorunun çözümü için BM ile Bağdat arasında bir diyalog başlatılması çağrısında da bulundu.
Ankara'nın bu çağrısı şimdi "akıllı yaptırımlar"ın askıya alınması ile daha pratik bir değer taşıyor. Irak BM'nin askeri denetimine razı olursa, yaptırım politikasının makul bir zaman içinde son bulması mümkün.
Saddam kazandığını iddia ettiği "zafer"inden cesaret alarak bu konuda daha esnek ve pragmatik davranırsa, halkına ve bölge barışına daha iyi bir hizmette bulunmuş olur.
Şimdi tüm tarafların daha "akıllı politikalar" izlemesi zamanıdır.