Dün İstanbulda, Şakir Eczacıbaşının başında bulunduğu İstanbul Kültür ve Sanat Vakfının düzenlediği üç günlük sempozyum da GOP adını kullanıyor.Aslında bu yılın başlarında çok tartışılan bu projeden, son zamanlarda pek söz edilmiyor. Bu fikrin babası sayılan Başkan Bushun başka öncelikleri (özellikle içte seçim, dışta da Irak) herhalde bu projeyi şimdilik arka plana itmeye sevk etmiş olmalı...İstanbuldaki sempozyumu düzenleyenlerin görüşü de, GOPun "şimdilik" gündemden düşmüş görünmekle beraber, bunun ikinci dönem için seçilen Bush ve yeni yönetimi tarafından yakında "yeniden pişirilip pazara sürüleceği" yönünde... Bu bakımdan, yerli - yabancı 35 konuşmacının ve yüzlerce izleyicinin katıldığı sempozyumda, bu projenin enine boyuna tartışılması kuşkusuz yararlı bir egzersiz...* * *Açılış konuşmalarından birini yapan Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcunun belirttiği gibi, GOP, "Henüz tasarım halinde olan bir proje veya kendi kendini projelendirme evreninde bulunan bir fikir. Bu nedenle bunu etraflıca düşünmek ve tartışmak lazım"...Proje başta Washingtondan (adeta bir deneme balonu gibi) çıktığı için, özellikle hitap ettiği "geniş" bölgede, kuşkuya, eleştirilere ve itirazlara yol açtı. Buna "Amerikan emperyalizminin bir manevrası" olarak bakanlar oldu. Projenin öngördüğü siyasal sosyo - ekonomik reformların bu ülkelerde mevcut şartlar ve bölgesel sorunlar nedeni ile gerçekleşme şansı bulunmadığını öne sürenler de olduğu gibi...Nitekim İstanbuldaki sempozyumun dünkü bölümünde birçok konuşmacı, ya temelden bu projeye karşı çıktı veya GOPun bu şekli ile, bölgedeki koşulların ve sorunların yerinde sayması halinde, hayata geçirilemeyeceğini öne sürdü. Örneğin emekli Org. Kemal Yavuza göre "GOP gerçekçi olmayan, yanlış ve bu yüzden hiçbir başarı şansı bulunmayan bir proje olmanın ötesinde, sorumsuz uygulamaları ile bölgeyi ve dünyayı güvensiz kılacaktır"... ABDnin Princeton Üniversitesinden Prof. Richard Falk da ABDnin bu projeyi ortaya atarken sadece kendi çıkarlarını düşündüğünü ve bölge için önerdiği demokrasi ile kendi uyguladığı politikalar arasında derin bir çelişki bulunduğunu söyledi...* * *GOPun kapsadığı geniş bölgede değişime ihtiyaç yok mu? Sözü geçen 20 küsur ülkede bir "çağdaşlaşma" hareketinin başlaması, reform, kalkınma ve demokrasi yolunun açılması iyi olmaz mı?Buna verilecek yanıt elbet ki olumlu olacak. Bu bakımdan GOPu bir fikir ve bir amaç olarak bir tarafa itmek, ondan vazgeçmek doğru değil. Bu girişimin bilinen nedenlerle ABDden gelmiş olmasının birçok çevrede alerji veya muhalefet yaratmasını da yadırgamamak lazım. Ancak bölge halklarının yararına olacakbir fikri yekten reddetmek yerine onu geliştirmek ve daha geniş uluslararası bir çerçeve içine almak daha doğru olmaz mı? Örneğin GOPu, "Amerikan tekeli"nden çıkarıp ABnin, AGİTin, İKÖnün ve benzer kuruluşların ortak projesi haline getirmek daha yararlı olmaz mı?İşte İstanbuldaki sempozyumda ve benzer konferanslarda tartışılması gereken konu bu... skohen@milliyet.com.tr Projenin kendisi gibi, adı da henüz tam oturmadı... Önce "Büyük Ortadoğu Projesi" (BOP) dendi. Ardından Kuzey Afrikadan Orta Asyaya kadar uzanan bir coğrafyaya ("Marakeşten Bangladeş"e kadar) yayıldığı için, "Genişletilmiş Ortadoğu ve Kuzey Afrika Projesi" (GOKAP) diye tanımlandı. Bu isim herhalde uzun gelmiş olacak ki, son dönemde "Genişletilmiş Ortadoğu Projesi" - veya kısacası GOP - olarak geçiyor...
