Amerikan yetkilileri ve gazeteleri, 11 Eylül olaylarının ışığında yaptıkları değerlendirmelerde, Türkiye'nin demokratik, laik, Batı yanlısı ve gelişen bir ülke olarak, İslam dünyasına "rnek olabileceğini vurguladılar.Başbakan Ecevit de çeşitli konuşmalarında bu konuya değindi, Türkiye'nin "İslamı demokrasi, laiklik ve çağdaşlık ile bağdaştıran bir ülke olarak" Müslüman alemi için bir model oluşturduğunu belirtti.Kuşkusuz Türkiye, bu sayılan "zellikleri ile, bir "rnek olma potansiyeline sahip. Ancak bunun pratik değerini abartmamak bu alanda mevcut sınırlamayı da gerçekçi bir g"zle dikkate almak gerekiyor.* * * TšRKİYE'nin "model" imajı konusunda iki muhatabı var: Biri, bu modeli "zellikle şu sırada İslam dünyasına "satmak"ta yarar g"ren Batı dünyası... Diğeri ise bu modeli "ithal" etmesi beklenen - veya arzulanan - İslam alemi... Batı dünyasında Türkiye modelinden en çok s"z eden ve bu y"nde çaba harcayan ülke ABD'dir. Gerçekten Amerikalıların g"zünde Türkiye demokratik rejimi, liberal ekonomik sistemi, çağdaş yaşam şekli, Batı ile yakınlığı, Avrupa ile bütünleşme gayreti, gibi nitelikleri ile, Müslüman dünyası için bir "rnek olma yeteneğine sahip. Ne var ki, Türkiye'nin bu niteliklerindeki yetersizlikler ve eksiklikler de g"zden kaçmıyor. Bu Türkiye'de de tartışılıyor. Türkiye'nin siyasal, ekonomik ve sosyal politikalarında "model" kavramı ile çelişen ve günün standartlarına da pek uymayan bazı davranışları var. Başkalarının Türkiye'ye gerçekten gıpta etmesi için, bu olumsuzlukların giderilmesi gerekiyor. Bu da tabii Ankara'ya düşen g"rev...* * * PEKİ, İslam dünyası Türk modelini benimsemeye ne kadar hazır? Kuşkusuz bu modele yatkın bir sistemle y"netilen birkaç Müslüman ülke, Türkiye'den esinlenebilir. Ama kabul etmeli, pek çok İslam ülkesi için bu model pek makbul sayılmıyor. Nedeni de şu: Bu ülkelerin bir kısmı zaten şeriatla y"netiliyor ve dolayısı ile Türkiye'nin laik rejimine sıcak bakmıyor. Bir kısmında diktat"rlük hakim. Bu ülkelerin otoriter y"neticilerine, demokratik rejim kendi sistemlerine aykırı gelir. Bir de bazı ulusların ("zellikle Ortadoğu'da) tarihi veya siyasal nedenlerle, Türkiye'ye pek sempati beslemedikleri de bir gerçek...Son zamanlarda iki Müslüman ülkenin - Afganistan ile Pakistan'ın - Türk modelinden etkilenebileceği s"ylendi. Oysa Afganistan' da, Taliban'ın devrilmesinden sonra dahi, dinci etkiler, etnik sürtüşmeler, ekonomik ve sosyal çalkantılar gibi fakt"rler dikkate alınırsa, Türk modelinin yaşama geçirilmesi şansının zayıf olduğu g"rülür. Pakistan' da ise General Müşerref'in ülkesinin "Türkiye'den daha çok Müslüman bir toplum" olduğunu s"ylemesi ve kendisinin hayranlık duyduğu Atatürk'ü değil, Pakistan'ın kurucusu Cinnah'ı "model" olarak aldığını s"ylemesi, anlamlıdır... skohen@milliyet.com.tr Son günlerde, "zellikle Başbakan Ecevit'in ABD gezisi sırasında, "Türk modeli"nden sıkça s"z edildi.
