Yeni Kıbrıs stratejisi

Sami KOHEN

TÜRKİYE, Kıbrıs stratejisinde giriştiği köklü değişikliğin sinyallerini açıkça vermeye başladı.
Önceki gün Lefkoşa'da imzalanan "İşlevsel ve Yapısal İşbirliği Protokolü", bu sinyallerden biri. KKTC adına bu metni imzalayan Dışişleri Bakanı Taner Etkin'in deyişi ile, geçen Temmuz'da yayınlanan ortak bildirgede öngörülen önlemlerin yaşama geçirilmesi yolunda atılan "ilk somut adım"...
Diğer bir sinyal, Türkiye adına protokolü imzalayan Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Korkmaz Haktanır'ın açıklamasıdır. Türk diplomatının ifadelerinde iki önemli nokta var: "Birincisi, "şimdiye kadar kullandığımız anlamdaki çözüm kavramının ortadan kalktığı"dır. Yani Türk tarafı için iki kesimli federal çözüm fikri artık geçerli değil. Halen Kıbrıs'ta iki devlet vardır ve "şimdi aradığımız şey, sadece bu iki devlet arasında barışın sağlanması"dır... İkinci nokta, "toplumlararası görüşmeler diye bir kavramın artık mevcut olmadığı"dır. Eski parametreler ile birlikte, şimdiye kadar sürdürülen müzakere yöntemi ve esasları da değişmiştir. Yani Türk tarafı, bu eski sisteme göre düzenlenecek müzakerelere katılmayacaktır...
* * *
AB'nin Lüksemburg zirvesinden sonra, Türk tarafının daha önce (geçen yıl Ocak'ta ve Temmuz'da) açıkladığı bir dizi karşı önlemi uygulamaya koyacağı biliniyordu. Yalnız KKTC ile "bütünleşme"ye yönelik uygulamaların AB'nin Güney Kıbrıs'la tam üyelik müzakerelerine oturmasından sonra başlayacağı sanılıyordu.
Şimdi Ankara, KKTC yönetimi ile birlikte, öngörülen tedbirleri, AB'nin Kıbrıs Rumları ile müzakereleri başlatmasını da beklemeden hayata geçirmeye karar vermiş bulunuyor. Bir Türk yetkilisi "uygulama takvimini biz belirtiriz" derken, Taner Etkin de "Biz daha önce, 20 Temmuz tarihli deklarasyonda yer alan önlemlerin uygulanacağı uyarısını yapmıştık; AB'nin kararından sonra şimdi uygulamaya geçiyoruz, peyderpey diğer önlemler de uygulanacaktır" şeklinde konuşuyor...
Lefkoşa'da imzalanan protokol, "Kıbrıs Türk halkına söz hakkının tanınmadığı her türlü uluslararası toplantıda TC heyetlerine KKTC temsilcilerinin dahil edilmesini", ayrıca TC'nin dış temsilciliklerinde de KKTC'li personelin görevlendirilmesini öngörüyor.
Bunun anlamı şudur: KKTC, uluslararası forumlarda ve dış ülkelerde, Türk heyetleri ve misyonları aracılığı ile dünyaya açılacak, sesini duyuracaktır.
Tabii bu, dış dünyanın KKTC'yi tanıması anlamına gelmiyor. Özellikle Batı ve uluslararası kuruluşlar, KKTC'yi ayrı bir devlet olarak resmen tanımak eğiliminde görünmüyorlar. Taner Etkin, KKTC'nin dolaylı olarak da olsa uluslararası sahneye çıkmasının önemli bir gelişme olduğunu ve zamanla KKTC'nin tanınacağı umudunu taşıdığını söylüyor...
* * *
TÜRKİYE'nin - ve KKTC'nin - yeni stratejisinde en önemli değişiklik "toplumlararası görüşmelerle federal çözüm" arayışından vazgeçmesidir.
Pratikte bu ne anlama gelir? Örneğin, Güney Kıbrıs'taki seçimlerden sonra, BM'den, ABD'den, AB'den görüşmelerin yeniden başlaması için gelecek olan öneriler (ve baskılar) karşısında ne yapılacak?
Ankara'da ve Lefkoşa'da yetkililerin bu sorulara yanıtı şu: Eski parametreleri ve yöntemleri esas alan girişimlere kesin "hayır" denecek. Görüşmeler için KKTC'nin eşit ve egemen bir devlet statüsü ile masaya oturması şartı üzerinde ısrar edilecek...
Ya ilgili ülkeler (ABD gibi) ve kuruluşlar (BM gibi), bu şartı kabul etmezse? Cevap: Görüşme olmayacak. KKTC yoluna (yani bütünleşmeye) devam edecek.
Bu, aslında adanın fiili bölünmüşlüğünün (yani taksimin) kesinleşmesi demektir. Açıkçası AB'nin kararından sonra olup bitenler, durumu bu noktaya getirmiş bulunuyor. AB'nin "Kıbrıs Cumhuriyeti'nin üyeliği Türk tarafını özendirir, böylece çözüm kolaylaşır" savının yanlışlığı gözlerin önüne seriliyor.
Kıbrıs'ta çözüm peşinde koşan ülke ve kuruluşlar, şimdiye kadar hedeflenen çözüm şekli ile müzakere yönteminin artık "geride kaldığı"nı ve "dönüşü olmayan bir nokta"ya gelindiğini anlamalıdır. Eğer uzlaştırıcı çabalarını sürdürmek istiyorlarsa gerginliği büsbütün artıracak zorlamalar yerine, işe yeni gerçekleri görmekle başlamalıdır...

Yazara EmailS.Kohen@milliyet.com.tr