Türkiye şu sıralarda yabancı gözlemci kaynıyor. Bunlardan biri de 30 yıldır Türkiye'yi takip eden, ancak çalıştığı kurum izin vermediği için ismini veremeyeceğim, eski bir dostum. Önemli olan da zaten ismi değil, söyledikleri. Önceki gün Time'daki genç kızı konuşuyorduk. Tartışmaya açık şeyler söyledi. "Batı'ya dönük olan Atatürk'ün Türkiye'sini Batı'dan uzaklaştıranlar, Time'daki kızın temsil ettiği kesim değil" dedi. Bir "Türk paradoksundan" söz ederek, bundan "Batılı görünen kesimlerin sorumlu olduğunu" belirtti. Bu kesimlerin, "modern görüntüleri uğruna sarıldıkları laiklik gibi kavramların kaynağının neresi olduğunu bile unuttuklarını" söyleyerek, Türkiye'de çok karşılaştığı, "Biz 'Batılı' değil, 'çağdaş' olmaktan söz ediyoruz" söylemindeki "çelişkiye" işaret etti. Time'ın kapağındaki türbanlı Türk kızı bizde "Batılı" görünen birçok kişiyi kızdırdı. "Biz bu değiliz" diyen bu kişilerde Türkiye'de yaygın olan "hoşa gitmeyeni yok sayma" hastalığının semptomlarını görüyorum. "Kökleri Avrupa'nın aydınlanma çağında olan değerleri savunduklarını iddia edip 'çağdaşlaşmayı' Batı'dan bağımsız bir olgu olarak göstermeye çalışırken içine düştükleri açmazı göremiyorlar" diye ekledi."Peki, Time'daki kız neyi temsil ediyor?" diye sorduğumda, "Müslüman Doğu'yu" diyerek şunları söyledi:"Türkiye'de yükselen yeni bir sınıfı temsil eden o kız için Batı zaten yabancı bir olgu. Bazı kurumları kopya edilen, ancak bunları anlamlı kılan değerleri hiçbir zaman benimsenmeyen bu 'Batı' Atatürk sonrasında yeterince öğretilmedi. Aksine, bugün de olduğu gibi, çoğu kez 'kötülüklerin kaynağı' olarak gösterildi. "Oysa o kız, tarihi, kültürü, post-Hıristiyan felsefesi ve çağdaş değerlerini nesnel bir şekilde araştırdığında, yaşanan ve hâlâ da var olan kötülüklere rağmen, Batı'da kayda değer çok şey bulacak ve kimlik kaybına uğramadan benimseyebileceği evrenselleşmiş değerler olduğunu görecektir. 'Açmazı göremiyorlar' "Suriye'yi yöneten sınıfı gibi Batılı görünen, ancak Batılı gibi düşünemeyen imtiyazlıların sorunu ise Avrupa'nın laik kültürü ve felsefesini bile kolektif şuur altlarında 'tehdit' olarak algılamalarıdır. Batı onlar için aslında hep 'öteki' olmuştur. Bu nedenle de bugün Türkiye'yi Batıdan uzaklaştırmakta sakınca görmüyorlar." Bu söylenenlere karşılık olarak, "Peki Batı da, çok sayıda önemli değer üretmiş olan Doğu'nun tarihi, kültürü ve felsefesini kendi insanına yeterince öğretiyor mu?" diye sorduğumda yabancı dostumun yanıtı şu oldu:"Hayır, öğretmiyor. Bu da medeniyetler çatışmasını iyice körüklüyor. Çoğu Batılı, Aristo'yu Avrupa'ya tanıtan 'Averroes'un İbni Rüşd isimli Cordobalı bir Arap; tıbbı Avrupa'ya tanıtanların başındaki 'Avicenna'nın da Horasanlı İbni Sina olduğunu bilmez. 'Çatışma körükleniyor' "Çoğu, Avrupa dünyanın düz olduğunu inkâr edenleri diri diri yakarken, Arapların dünyanın yuvarlak olduğunu bildiklerini de bilmez. Bu da Batı'nın ayıbıdır. Fakat burada Batı'yı değil Türkiye'yi tartışıyoruz. Batılılar da zaten Doğulu gibi görünmeye çalışmıyorlar."Gelişmeler bu tür "kimlik" tartışmalarının önümüzdeki dönemde artacağını gösteriyor. sidiz@milliyet.com.tr Kimlik tartışmaları artacak
