Yaman Törüner

Tansu Çiller, Hazine'den Sorumlu Devlet Bakanı iken Merkez Bankası Başkanı Rüşdü Saracoğlu'yla çeşitli görüş ayrılıkları oldu. Görüş ayrılıklarının giderilmesi için baş başa görüşmeler yapıldı. Sonuç alınamayınca, Başbakan Süleyman Demirel sorunları giderici müdahalelerde bulundu. Görüş ayrılığının temel nedeni, Çiller'in ekonomik dengelerin bozulmakta olduğu savına dayanıyordu. Demirel'in cumhurbaşkanı olması ve Çiller 'in DYP'nin genel başkanı seçilmesi ve başbakan olarak atanması ile Saracoğlu Merkez Bankası Başkanlığı'ndan Temmuz 1993'te istifa etti. Yerine, Bülent Gültekin atandı. Bu olaylardan kısa bir süre sonra ekonomik kriz başladı. Yanlış faiz ve kur politikası nedeniyle, kriz zaten bekleniyordu. Sanırım, Saracoğlu'nun Merkez Bankası'ndan ayrılmasının nedeni de buydu. Kriz çıkaran veya yönetmek zorunda olan bir Merkez Bankası Başkanı olmak istemiyordu. Bülent Gültekin, önceki tecrübelerde başarılı bir bürokrattı. Harika bir İngilizcesi vardı. Zaten, tanınmış bir Amerikan Üniversitesi'nde profesördü. Ancak, Merkez bankacılığı ve kriz yönetimi konusunda hazır değildi. Kriz başlayınca, Merkez Bankası'nın bir politikası olamadı. Hazine'yle de bir uyum sergilenemedi.

Kitapta anlatılan ilk 11 taktiği, geçen haftaki yazımda yorumlamıştım. Bu ilginç konuya devam ediyorum:Savaştan sonrasını düşünün. Son gülen siz olun. Planınızı en küçük ayrıntıları düşünerek yapın. Düşmanınızın beyninin nasıl çalıştığını anlamaya çalışın ve onun psikolojik zayıflıklarını bulun. Robert Greene'nin "Savaşın 33 Stratejisi (The 33 Strategies of War)" kitabı, Amerika'da geçen hafta kitapçı raflarındaki yerini aldı. Kitap, tarihten örnekler de vererek, savaş stratejilerini anlatıyor. Kitabın asıl amacı ise, kişisel savaşların nasıl kazanılabileceğini, ne zaman savaşa girmek gerektiğini, savaş sırasında beklenmedik gelişmelerin önemini, gereğinde pazarlık tekniklerini anlatmak. Düşmanınız size vurmak için hazırlanırken, önce siz ona vurabilirseniz, dengesini kaybedecek, panikleyecek ve hatalar yapmaya başlayacaktır. Hamlenizin merkezi, hasmınızın serveti, popülaritesi, anahtar gücü veya stratejisi olarak seçilebilir. En iyisi, hasmınızın yumuşak karnını keşfetmek.Muhatabınız savunmanızdaki açıkları bulmaya çalışacaktır. Savaş her zaman yıpratıcı, pahalı ve beklenmedik gelişmelere gebedir. Hiçbir muharebe, çabuk ve kolay kazanılmaz. Kazançlı ve güçlü olduğunuzu sezdiğiniz

Hükümet, olaylara iyi teşhis koyamıyor ve zamanında karar alamıyor. İşlerin bozulmasının suçlusu olarak da başkalarını görme alışkanlığına kapıldı. Sorunlara demokrasi ve çok seslilik içinde çözüm üretme kapasitesi kaybediliyor.Ama, tahminlerin aksine hükümetin hâlâ çıkış yolu var:a) Yabancı yatırımcı hâlâ Türkiye'yi yatırım yapılacak ve kâr üretilecek bir yer olarak görüyor. b) Türkiye'ye döviz girişi sürüyor.c) Amerika'da hükümete karşı yapılan eleştiriler, Amerikan hükümeti ile AKP'nin arasının, düzelmez biçimde açıldığı anlamına gelmiyor. Muhtemelen, biraz daha taviz isteniyor.d) AKP'nin iktidara gelmesinde rol oynayan Musevi lobisi hâlâ hükümetten vazgeçmiş değil.e) Eleştirilerine rağmen, işadamları siyasi ve ekonomik istikrarı bozmak istemiyor.Hükümet, şunları yapmalı:a) Medya ile ilişkiler mutlaka düzeltilmeli. Medya yerli yersiz suçlanmamalı. Bir ekip kurularak, varsa medyadaki her yanlış haber düzeltilmeli. b) Yargı bağımsızlığı mutlaka sağlanmalı. Türkiye'de yargının gittikçe bağımsızlığını kaybettiği yönünde Avrupa Birliği'nin ciddi uyarıları var. Yargının hükümet yandaşlarının eline geçirilmesi arayışları, mutlak surette hüsranla sonuçlanır. Çıkarılan gayri hukuki

Kitap, tarihten örnekler de vererek, savaş stratejilerini anlatıyor. Kitabın asıl amacı ise, kişisel savaşların nasıl kazanılabileceğini, ne zaman savaşa girmek gerektiğini, savaş sırasında beklenmedik gelişmelerin önemini, gereğinde pazarlık tekniklerini anlatmak.Savaşlar gibi, günlük mücadeleler de stratejilerle kazanılır. Hayat, bitmez tükenmez bir savaş ve mücadeledir. Savaşa başlamadan önce, düşmanınızı tanımalı, onun zayıf noktalarını tespit etmeli, onu sizin hâkim olduğunuz sahaya doğru çekmeli ve sonra etrafını kuşatmalısınız. Bitmek tükenmek bilmeyen "gerilla türü savaş" da değişik bir taktiktir. Bunda savaş metotları sık sık değiştirilecektir. Bu strateji, her zaman sürprizlere açıktır. Sizin için de, düşmanlarınız için de. Ama, bu strateji değiştirilmedikçe "bitirici yumruk" da olmayacaktır.Savaşı, kendisine olan güveni sürdüren ve moralini yüksek tutan kazanır. Savaş sırasında beklenmedik duygular, kanıksamalar, korkular yaşanır. Her ne olursa olsun, kararlı, ısrarlı ve özgüvenli olmalısınız. Gerekirse, biraz geri çekilip yeniden saldırabilmelisiniz.Kendinizin en büyük düşmanının yine kendiniz olduğunu bilin. Geleceği hayal etmek yerine, günü kurtarın. Sanki

Aylık borç faiz oranı, Türk lirasında % 5.75, ABD dolarında % 2.68 ve euroda % 2.53. Aylık gecikme faiz oranları, Türk lirasında % 6.88, ABD dolarında % 3.34 ve euroda % 3.05. Bu oranlar sadece haziran ayı için geçerli. 2 Temmuz 2006'da 3 ay için geçerli olacak yeni azami faiz oranları açıklanacak. Bankaların POS makineleri edinme maliyeti, öngörülemeyen nakit çekişleri, ödeme sistemlerine üyelik maliyetleri yüzünden kredi kartları faiz oranları yüksek belirleniyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde normal kredi faizi yıllık % 7.5 iken, kredi kartları faizi % 12.5. Bu oranlar, İngiltere'de sırasıyla % 14.2 ve % 16.5. Bizde ise, sırasıyla % 22.6 ve % 84.4. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'da gecikme faizinin, akdi faizin % 30'unu geçmeyeceği hükmü olduğu için, kredi kartı gecikme faizleri yüksek belirleniyordu. Bu hüküm şimdi kaldırıldı. Dünya örneklerinde de kredi kartı faiz oranları serbestçe belirleniyor. Ancak, bazı ülkelerde azami faiz sınırları var. Örneğin, Fransa'da bir bankanın uygulayacağı faiz oranı, bankalar ortalamasının % 33'ünü aşamıyor. Bizde, belirlenen kredi kartı azami faiz oranları mevcut ağırlıklı faiz oranlarına % 0.5 eklenerek bulunmuş. Merkez Bankası

Devlet Planlama Teşkilatı, Maliye Bakanlığı ve Hazine arasındaki yetki ve sorumluluk sınırının yeterince belirlenememiş olduğu, bu ihtiyacın özellikle bütçenin hazırlanması sırasında ortaya çıktığı,Bütçe dışı harcama kanallarının hâlâ tam anlamıyla kontrol altına alınamadığı, bu konuda Maliye'nin düzenlemeler yapması gerektiği, IMF'nin hazırladığı ve geçen hafta yayımlanan Türkiye raporunda, en büyük eleştiri Maliye'ye yapılıyor. Raporda: Harcamacı kuruluşların iç denetim sistemlerinin hâlâ tam olarak oturtulamadığı,Maliye'nin sadece gelirleri artırma yönünde tedbirler aldığı, ancak performansa dönük bütçe yönetimini (yani, Hazine yönetimini) yapamadığı,Vergi sisteminin hem hukuki hem de uygulamadaki altyapısının eksik olduğu, eksikliklerin birçoğunun hâlâ üzerine gidilemediği,Vergi sisteminde çok sık düzenlemeler yapılması sonucunda, mali sistemin kredibilitesinin azaldığı ve gelecek için belirsizlik yarattığı,Vergi aflarının ileride de uygulanabileceği düşüncesiyle, mükelleflerin vergilerini zamanında ödemediği, bu durumun sistemik bir zafiyet yarattığı,Türkiye'nin hukuki sisteminde bir hiyerarşi bulunmadığı; bu nedenle herkesin ve her düzenlemenin uyması gereken genel

Faysal Finans, Albaraka ve İhlas Finans'dan birinde genel müdürlük, birinde genel müdür yardımcılığı ve birinde de murahhas azalık yapmış, Çekmeli İmam Hatip Okulu'nu birincilikle bitirmiş, Belediyede ve vapurda çalışmış, 2 kitap ve 123 makale yazmış, elliden fazla konferansa katılmış, Master ve doktora çalışmalarında IMF ve yabancı sermaye karşıtlığıyla haklı bir ün yapmış; hatta, bir makalesinde bir gün Merkez Bankası Başkanı olursa, faizsiz bankacılığı tüm sisteme nasıl uygulayacağını uzun uzun anlatmış, London School of Economics mezunu, master derecesini New York University'den almış, doktorasını "Türkiye'de ekonomi politikası" konusunda verdiği tezle Boğaziçi'nde tamamlamış, Tarikatı bütün, şeyhinin hayır duasını almış, beş vakit namazında, kriz çıksa, hatta dünya yıkılsa ibadeti öncelik sayan, alnı parlak,Eşinin, 8 yaşındaki kızının ve tüm akraba eş ve çocuklarının kafaları kapalı,Türkiyya ve dünya iktisadına bihakkın vakıf; varidatı tahsil, nukut ve ayniyatı muhafazaya hakim, masarifi istihkak sahiblerine tediye ve teslimde usta, bu işlere müteallik her türlü müraselat ile bunlara müteferri her türlü mali ve ayni muamelatı ve kaidatı takib edebilen ve divanı muhasebata

Bir ülkede "Enflasyon Hedeflemesi" yapılıyorsa, zaman içinde yönetilmesi çok güç para politikası uygulamalarıyla karşılaşacaksınız demektir. Çünkü, artık ekonomi politikanızda parasal büyüklükler eski önemini kaybetmiş; parasal büyüklüklerle ilgili hedefiniz olsa bile yayımlanmamış; parasal büyüklüklerle istediğiniz gibi oynayabileceksiniz veya oynamak zorunda bırakılacaksınız demektir. Örneğin, Merkez Bankamız bu yıl "Enflasyon Hedeflemesi" sistemine geçmeseydi, bir gün içinde piyasadan kolay kolay 5 milyar dolar alamazdı. "Enflasyon Hedeflemesi" gelişmiş ve parası "hard currency (kabul görür para)" sayılan ekonomilerde daha kolay uygulanabilir. Çünkü, bu ülkelerde parasal büyüklüklere hâkim olmak daha kolaydır. Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde enflasyon hedeflemesi yaparken, mutlaka parasal büyüklüklerle ilgili hedefleri de "ikincil hedefler" olarak bile olsa, takip etmek zorunludur. İşte, yeni Merkez Bankası Başkanı'nın karşılaşacağı en büyük dar boğaz buradadır. Çünkü, bu büyüklükleri takip edecek ve bunlara bağlı olarak para politikası önerecek ve uygulayacak kadro tümüyle bankadan ayrılmaktadır.Uluslararası sermaye hareketleri çok arttığı için, gelişmiş ülke merkez