Çağdaş devlet işletmeci değildir. Oysa, Türkiye'de en büyük işletmeci devlet. Üretimin de, tüketimin de büyük bölümü devlet tarafından yapılıyor.
Çağdaş devlet mümkün olduğunca küçüktür ve küçülmeye çalışır. Oysa, bizde devlet her yıl büyüyor. Geçtiğimiz iktidarlar döneminde bırakın özelleştirme yapılmasını, devletleştirmeler yapıldı. Hiç gereği yokken ve bizler bas bas bağırırken bankalara el konuldu. Ticari bankalar devlete devredildi. Bu hükümet zamanında da gelenek sürdürüldü. ÇEAŞ ve Kepez'e el konuldu. Bu kuruluşlar yeniden devletin oldu. Ben Uzanlar'ı kesinlikle savunmuyorum. Ama, hiç olmazsa bu kuruluşlara el konulur konulmaz başka birisine satılmalı veya devletin zararları başka bir biçimde karşılanmalıydı.
Çağdaş devlet bankacılık yapmaz. En büyük bankalarımız her dönemde devlet bankaları olmuştur. Son 5 yılda ise devlet bankacılık sektörünün % 70'ini yönetir hale gelmiştir. Her dönemde devlet bankalarının özelleştirileceği söylenmiş ama olmamıştır. Devlet bankalarının yöneticileri her zaman özelleştirmeye taraftar görünmüşler ama gerçekte karşı olmuşlardır. Devlet bankalarının varlığı yüzünden mevduata verilen tam garanti de rekabet şartlarına uygun olmayacağı bahanesiyle sürdürülmüştür.
Çağdaş devlette ticari işletmelerin zararı halka ödettirilmez. Bizde işler hep terstir. Birer ticari işletme olan bankaların zararının halka yükletilmesi, son beş yılda bu konuda verilen en açık örnektir. Bu hükümet de öncekilerden geri kalmayarak İmar Bankası mudilerine ödeme yapmaktadır. Oysa, mevduat garantisi kurumu bir özel sektör sigortası biçiminde örgütlenmeliydi. Bırakın, böyle bir çağdaş örgütlenmeyi Merkez Bankası Kanunu'nda yapılan bir değişiklikle Merkez Bankası'ndan bu ödemeler için para alınmıştır. Sonra da, bu Merkez Bankası'nın bağımsızlığı savunulmuştur.
Çağdaş devleti yönetenler devlet üzerinden özel sektörü zengin etmezler. Oysa, geçtiğimiz dönemde her iktidar kendi zenginini yaratmak için elinden geleni yaptı. Şimdiki iktidar da aynısını yapıyor.
Çağdaş devleti yönetenler, devletle iş yapan özel sektörde doğrudan yönetici veya ortak olmazlar. Oysa, bizde hükümetin başları bile bu ilişkilere girdiler. Başbakanların akrabaları bizzat hükümetle iş yapmaya veya iş takipçiliğine soyundular. Şimdiki Başbakan'ın bizzat ortak olduğu şirketler bile var.
Çağdaş devlet özelleştirmeler yaparak küçülmek ve elindeki işletmeleri özel sektöre devretmek durumundadır. Devletimiz özelleştirme yapamamaktadır. Her yıl çok büyük özelleştirmeler yapılacağı vaat edilmekte; dağ fare doğurmaktadır. Özelleştirmeler iptal edilmekte ve çeşitli nedenlerle satılan mallar geri alınmaktadır. Bazen alıcı beğenilmemekte; bazen fiyat düşük bulunmakta; bazen satılacak malın devletin varlığını tehdit edeceği savı ortaya atılmakta; bazen de devletten mal alan pişman edilmektedir.
***
Çağdaş devlet işletmeci değildir ama denetçidir. Özel sektörün çalıştırdığı işletmeleri denetler, gözetir, teftiş eder. Bizimkiler ise denetimden vazgeçme, işletmeci devleti alabildiğine artırma peşindeler.
Teftiş kurullarının kaldırılması için hazırlanan yasa tasarısı bu hafta Meclis'e iniyor.
