20 Nisan 1994 tarihinde, Marmara Bankası ve TYT Bank’ın faaliyetleri Bakanlar Kurulu kararıyla durduruldu ve iflasları kararlaştırıldı. Bu kararla, her iki banka da, o zaman Merkez Bankası’nın çatısı altında bulunan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) veya başka bir bankaya devredilmedi.
Yani bankaların zararları, şimdi yapıldığı gibi devlete yüklenmedi. TMSF, sadece bankalardaki tasarruf mevduatını ödemekle yükümlü oldu. Ödemeler de İş Bankası’nın yönetimi ve Hazine ve Merkez Bankası’nın denetimi altında yapıldı.
1994 sisteminde, iflası istenilen bu bankalarda repo yapanlar ve döviz alacağı bulunan yabancı bankalar paralarını alamadılar. İşte bu nedenle, 2000 krizinin sırasında el konulan bankalar, IMF ve yabancı bankaların bastırmasıyla, iflas ettirilmedi; şimdiki TMSF’ye devredildi ve bankalar kapatılmamış olduğu için, devirden sonraki günlerde, yabancılar paralarını rahatça geri çekebildiler.
İşin en acıklı tarafı, yabancılar paralarını son kuruşuna kadar birkaç gün içinde geri alabildikleri halde, Türk yatırımcıların “off-shore hesaplar”a, repoya, devlet tahviline yatırdıkları paralar ya hiç ödenmedi ya da çok geciktirilerek ödendi. Tasarruf mevduatı ödemeleri bile aylarca geciktirildi. El konulan bankalar için de hem banka sahipleri hem de mudiler tarafından karşılıklı binlerce dava açıldı.
TMSF’nin yetkileri...
Şimdiki TMSF, hem bu bankaların varlıklarıyla uğraşmak, hem bu bankaları yönetmek ve hem de mahkemelerle uğraşmak zorunda kaldı. Şimdiki TMSF’ye, ancak darbe dönemlerinde görülebilecek yetkiler verildi. Hukuk devleti uygulaması, işte bu yetkilerle rafa kaldırıldı. Kısa süre için verildiği söylenen bu yetkiler, kaldırılmadı, sürdürülüyor.
Muhalefet Partisi CHP de, o dönemde bu yasayı Anayasa Mahkemesi’ne götürmeyerek Türk hukuk sistemine darbe vurulmasına göz yumdu. TMSF’ye borçlu görünenlerin, yedi ceddinin mallarına el konulmasına başlandı. Bazı durumlarda, TMSF yargı kararlarını bile uygulamadı. Neyse ki, bu maceranın da sonuna yaklaşılıyor ama işadamlarının can havliyle, birbirlerini jurnallemesi hâlâ sürüyor.
20 Nisan 1994’te iflası istenen bankalardaki tasarruf mevduatının geri ödenmesi o zamanki TMSF tarafından hemen başlatıldı. 9 Mayıs 1994’te o zamanki TMSF, İş Bankası’na, mudilere ödenmek üzere “1 trilyon lira” ödeme yaptı. İş Bankası, ödemeleri biraz geciktirerek büyük miktardaki bu parayı biraz kullanmak istediyse de, o zamanın TMSF’si buna izin vermedi. 17 Mayıs 1994 günü ödemeler başlatılmadığı takdirde, paranın Merkez Bankası’na iadesi istendi.
Baskılar sonuç verdi
İş Bankası, çeşitli siyasileri de araya koyarak mudilere yapılacak ödemeleri geciktirmek istedi. Ama, Merkez Bankası, ödemeler başlatılmadığı takdirde, verilen paranın İş Bankası’ndan günlük bankalararası piyasa faiziyle geri alınacağını bildirdi. İş Bankası’nın direncinin sürmesi üzerine, geçici olarak Merkez Bankası şubeleri ile Ödemeler ve Takas Sistemi’nde bankanın işlem yapması sadece 15 dakika için durduruldu.
İşte, bu baskı sonuç verdi. İş Bankası, 18 Mayıs 1994 Çarşamba günü, isme göre alfabetik düzende ödemelere başladı.
Sorun, sorunsuz olarak çözülmüştü.
