Sabah-atv ihalesini kazanan Çalık grubu, 1.1 milyar dolar+KDV=Yaklaşık 1 milyar 250 milyon dolar tutarındaki ödemeyi yaparken, bunun 750 milyon dolarlık bölümünü devlet bankaları Halk Bankası ve Vakıflar Bankası’ndan; 125 milyon dolarını Katar Emiri’nden aldı. Bu durumda, 375 milyon doları da kendi kaynaklarından koymuş olması gerekiyor.
Şimdi, tarafların durumuna bakalım:
a) Devlet bankaları hata yaptılar. Kredide büyük bir vade uyuşmazlığı (maturity mismatch) var. Yani, Halkbank ve Vakıflar Bankası’nın kendileri, 3 yıl ödemesiz 10 yıl vadeli kredi bulamazlarken, bu vadeyle kredi verdiler. Ayrıca, kredide bir faiz uyuşmazlığı da (interest rate mismatch) var. Bu vadeyle bulunabilecek kredinin bugünkü şartlardaki faizi, her halükârda, Libor+4.85’i geçer.
Halk Bankası’nın şimdiye kadar verdiği en yüksek kredi tutarı 125 milyon dolar iken, kredi verilir verilmez notu düşürülen Çalık’a 375 milyon dolar kredi verilebildi. Sadece, düşen not nedeniyle bile, kredinin geri ödenememe riski şimdiden belirdi. “Değer araştırması”nı bankaların kendilerinin yaptığı anlaşılmakta.
Bu katiyen yapılmaması gereken bir hata. İhale değeri ile “gerçek değer” aynı sayılmış. İhale değeri, gerçek değer olsaydı, ihaleye katılım, her türlü baskıya rağmen yüksek olurdu. Üstelik, Katar Emiri’nin hisseleri teminata konu edilmiş durumda değil.
Asıl püf noktası
b) TMSF hata yaptı. Katar’dan gelen parayla Çalık’ın koyduğu paranın menşeini araştırmadı. Paranın bir bankadan gelmesini yeterli saydı. Zaten, ihalede de tam bir fiyat oluşumu yaşanmamıştı. İhaleye sadece bir kişi girebildi. Diğerleri kaçtı veya kaçırıldı. Dikta rejiminin olmadığı bir ülkede, TMSF gibi “her istediğini yapan fakat yaptığından sorumlu olmayan” bir kurum yaratılmamış olmalıydı. Asıl püf noktası burada.
c) Çalık hata yaptı. Şimdi, koyduğunu söylediği 375 milyon doları nereden bulduğunu ve vergisini verip vermediğini açıklaması gerek. Bu paranın, “ortak çanak”tan konulduğu konuşuluyor. Bu konu mutlaka açığa çıkarılmalı.
Riski karşılamayan teminat
d) AKP hata yaptı. Para bulunmasına siyasi etkiler karıştığı belli. Dış ortağın bulunmasında, siyasilerin temasları etkili oldu. Krediler, devlet bankalarından alındı. Çalık grubu ihaleye tek katılımcı olarak katıldı. Üstelik, Başbakan’ın damadının kardeşi, Sabah-atv’nin yönetiminde, ikinci adam. Bu haliyle işlem, ciddi siyasi ve hukuki sonuçlara yol açabilir.
e) Katar Emiri hata yaptı. 125 milyon dolar verdi ama 312 milyon dolarlık bir riske girdi. Üstelik, iş mahkemelik olursa, ne yapacak?
Krediler geri ödenemezse, zarar, kamu bankaları aracılığıyla halka yüklenmiş olacak. Çünkü, 10 yılda kredinin geri ödenme maliyeti yaklaşık 1.5 milyar doları bulacak. Teminatların hiçbiri bu riski karşılamıyor.
Herkes devekuşu misali kafasını kuma gömmüş görünüyor.
