‘‘Çocuğum internet bağımlısı mı?’’
Prof. Dr. Bilge Uzun, ebeveynlerin en büyük endişesine dönüşen internet bağımlılığında, yalnızlık, benlik saygısı ve yerine bir şey koyamama gibi faktörlere işaret ediyor.
Kabul etmek istemesek de pandeminin de katkısıyla çoğumuzun ve çocuklarımızın sanal aleme düşkünlüğü arttı. Prof. Dr. Bilge Uzun, çocuklarda internet bağımlılığının bu kadar yaygınlaşmasının nedenleri konusunda öncelikle bu bağımlılığı oluşturan risk faktörlerinin farkında olmamız gerektiğini söylüyor.
Türkiye’nin de dâhil olduğu, kendisinin de katıldığı uluslararası bir çalışmada, internet bağımlılığının nedenlerinin araştırıldığını anlatan Uzun, çalışmanın sonuçlarını şöyle paylaşıyor: “Çalışmaya Meksika, Hindistan, Filipinler ve İngiltere katıldı. Sonuçlar çok ilginçti. Çünkü Türkiye ‘yalnızlık’ düzeyinde en yüksek puanı aldı. Sanal âlemde yolculuk etmek için de en önemli faktörlerdendir. Yalnızlaşan insan kolaylıkla gerçeklikten sıyrılır ve kendini bulacağı yer sanal âlemlerdir.”
Çalışmanın bulgularına göre bir diğer faktör de benlik saygısı. Prof. Uzun, “Türkiye düşük benlik saygısı sıralamasında da yine ilk sıralarda. Benlik saygısı, çocukluk döneminde ebeveynlerin yaklaşımı sonucu kendimize verdiğimiz değerdir. Düşük benlik saygısı internet bağımlılığına kolayca kucak açar. Çünkü sanal âlemde sizi kabul etmeyecek kişi ya da durum yoktur. Hatta sanal âlemde siz istediğiniz kişi ya da şey olabilirsiniz. Tam da bu faktörlere bağlantılı olarak ortaya çıkan bir diğer neden ise ‘kaçış.’ Kendinden kaçış, yalnızlıktan kaçış, sorumluluklardan kaçış. Kaçınılan şey her ne olursa olsun, internet bağımlılığına davetiye çıkarır” diyor.
Yerine bir şey koymak
“Peki, nasıl üstesinden geleceğiz?” sorusuna ise Prof. Uzun, bir öneride bulunarak karşılık veriyor: “Çocuğunuza, ‘Kalk o bilgisayarın başından!’ dediğinizde ona bunun yerine sunduğunuz şey ne? Tavanı izlemesi mi? Sizinle vakit geçirmesi, arkadaşlarına karışması, kitap okuması mı? Ona keyif verecek bir alternatif sunmadan, onu yoksun bırakmamız neredeyse imkânsız.”
Diğer önemli bir konunun ise internet bağımlılığına neden olan risk faktörlerini yönetebilmek olduğuna dikkati çeken Bilge Uzun, şu örnekleri veriyor: “Uzmanlar içsel ve dışsal kontrol önerileri de sunuyor. İçsel kontrol kişinin kendi iradesi ile bazı yöntemlerle internetten uzak durmaya çalışması olabilir. Örneğin ‘internet diyeti’, meditasyon, keyifli aktiviteler düzenlemek ya da dâhil olmak. Dışsal kontrol için uygulanacak yöntemler arasında ise kullanılan teknoloji aracının sistem ayarlarında yapılacak internet kesintileri ya da bazı aplikasyonlar olabilir.”
Takip ve sınırlama için
İnternet bağımlılığı konusunda kişinin kendi internet kullanımını sınırlandırması ya da çocuğunun internet kullanımını takip etmesi amacıyla geliştirilen bazı uygulamalar da var. Bunlardan biri olan “Space”, kişi herhangi bir uygulamaya girmek istediğinde araya girip 10 saniye boyunca uygulamanın açılmasını geciktiriyor ve kullanıcının iki defa derin nefes almasını istiyor. Bu kısa süre çoğu kez uygulamaya girmekten vazgeçmek için yeterli oluyor. http://youjustneedspace.com/) Ebeveynlerin ayrı bir cihaz üzerinden çocuklarının kullandığı cihazlara erişimini sağlayan ve kullanım alışkanlıklarını takip etmenin yanında mecra bazlı olarak süre sınırı koyabilmelerine olanak veren “Moment” ise bir aile kontrol uygulaması olarak tercih edilebiliyor. (https://inthemoment.io/).
