Dünyadaki Mars'ı 30 kişi gördü! Karadeniz'in yanıbaşında korkutan sır
06.08.2023 - 09:15 | Son Güncellenme:
Yerin yaklaşık 20 metre altında, içeride neredeyse ufacık bir ışık bile yok. Oysa sadece yüzde 10 oksijene sahip bu yer daha önce hiç kimsenin görmediği canlılara ev sahipliği yapıyor. İşte Karadeniz'in yanı başında, bu zamana kadar 30 kişinin görebildiği 'Dünyadaki Mars'ın korkutan sırrı.
Betül Topaklı / Milliyet.com.tr - Yaklaşık 5 milyon yaşında olduğu tahmin edilen Movile Mağarası, 1986 yılında Cristian Lascu tarafından Romanya'nın Köstence ilçesinde keşfedildi. Karadeniz kıyısına birkaç kilometre uzaklıktaki mağara, olağanüstü ve izole ekosistemiyle bilim adamlarını büyüleyen gizli bir dünyayı bünyesinde barındırması dolayısıyla tüm dikkatleri üzerine çekiyor. Hayatın sınırlarını anlamamıza meydan okuyan, dünya dışı bir ortam sunan Movile, birçok benzersiz ve gizemli keşfi gün yüzüne çıkarıyor. Toprağın 20 metre altında bulunan, 300 metre uzunluğa ve 12 bin metrekare alana sahip mağaranın derinliklerinde, mağaranın benzersiz koşullarına uyum sağlamış çok çeşitli özelleşmiş organizmalar bulunuyor. Bunlar, benzersiz bakteri türlerini, mantarları, omurgasızları ve hatta ışığın tamamen yokluğuna uyum sağlamış gözsüz ve renksiz hayvanları içeriyor.
"Aslında mağaranın benzersiz yönü, dış dünyadan izolasyonunda yatıyor. Mağaranın kalın duvarları, sınırlı hava akışı ve eşsiz jeolojisi, milyonlarca yıldır yüzeyden kopuk bir ekosistem yaratıyor. Bu izolasyon, farklı evrimsel yolları ve adaptasyonları olan diğer yerlerden farklı bir ekosistemi beraberinde getiriyor. Mağarada bulunan türlerin çoğu, dünyanın başka hiçbir yerinde bulunmuyor ve bu da onları büyük bir bilimsel ilgi haline getiriyor. Bu eşsiz türlerin incelenmesi, aşırı ortamlardaki yaşamın sınırları, adaptasyon süreçleri ve türleşme hakkında değerli bilgiler sağlıyor."
UZUN YAPILI VE UZUN EKLEMLİLER
Mağaranın havası dış atmosferden çok farklılık gösteriyor. Hidrojen sülfür, amonyak ve metan açısından zengin olan mağara, oksijen bakımından çok fakir. Mağara, yüzde 10 oksijen içerdiği için oksijen yokluğunda mağaradaki organizmalar kemosentez yoluyla hayatta kalıyor. Bu zorlu ortamda şimdiye kadar 48 tür keşfedildi. Bu canlılar arasında örümcekler, su akrepleri, yalancı akrepler, çıyanlar, sülükler ve eş-ayaklılar yer alıyor. Bunlardan 33 tanesi sadece ve sadece bu mağarada bulunuyor. Mağarada bulunan çoğu canlının gözü ya da benzer organı ve pigmentleri yok. Zaten zifiri karanlık ortamda görmekte bir anlam ifade etmiyor. Canlılar ayrıca uzun yapılı, uzun eklemli ve karanlıkta rahat hareket edebilmek için uzun antenlere sahip.
İLGİNÇ KÜKÜRT ENERJİSİ
Bu mağaranın bu kadar farklı olması yetmezmiş gibi bir de ilginç bir ekosistemi var. Mağara ekosisteminin en büyüleyici yönlerinden biri, besin zincirinin temelini oluşturan kükürt bakterilerinin varlığı. Bu bakteriler, güneş ışığına değil, mağaranın havasında ve suyunda bulunan kükürt bileşiklerini içeren kimyasal reaksiyonlara dayanan bir süreç olan kemosentezden enerji elde ediyor. Bu karmaşık enerji akışı, ekosistem içinde hassas bir dengeyi sürdürüyor.
DAYANIKLILIĞIN VE UYARLANABİLİRLİĞİN BİR KANITI
Movile Mağarası ekosistemi, kayda değer bir karşılıklı bağımlılık düzeyi sergiliyor. Organizmalar, her biri hassas dengenin korunmasında hayati bir rol oynayan belirli nişlere uyum sağlıyor. Örneğin bazı bakteriler toksik hidrojen sülfit tüketirken, küçük kabuklular gibi diğer organizmalar, yaşamlarını sürdürmek için bakterilere güveniyor. Bu izole edilmiş ekosistemdeki karmaşık etkileşimler ağı, yaşamın olağanüstü dayanıklılığının ve uyarlanabilirliğinin bir kanıtı olarak hizmet ediyor. Movile izolasyonu, ekosisteminin kökenleri hakkında merak uyandıran soruları gündeme getiriyor. Bu hayvanların daha ilk başta mağaraya nasıl geldikleri ve burada nasıl hapsoldukları gizemini korurken, East Anglia Üniversitesi’nde mikrobiyolog olan J. Colin Murrell, şu açıklamayı yapıyor:
“Bakterilerin 5 milyon yıldan fazladır burada olduğu kuvvetle muhtemel. Bunun yanında böcekler de aynı zamanlarda buraya gelmiş ve çıkamamışlar. Kesin bir şey söylemek zor olsa da büyük ihtimalle düştüler ve hapsoldular. Ta ki 1986’da tekrar keşfedilene kadar.”
DÜNYADAKİ MARS'A HOŞ GELDİNİZ!
Tüm bilim dünyasını şaşırtan Movile Mağarası, ilk kez dünyanın en gizli yerlerinde dış dünyadan bağımsız bir yaşam olabileceğini ortaya çıkartıyor. Bu keşifle birlikte NASA’da Mars’taki yaşamı araştıran bilim insanları Movile mağarasının yaşam koşullarının Mars’ın 3,5 milyar yıl önceki haline benzediğini söylüyor. Milyarlarca yıl önce Mars daha sıcakken, orada yaşam formlarının var olabileceğini öne süren bilim insanları, ayrıca küresel ısınmayla birlikte atmosferde artan metan ve karbondioksit ile mağaranın habitatını benzer buluyor. Bu bilgiden yola çıkan bilim dünyası, mağarada metan ve karbondioksiti hayatta kalmak için kullanan bakterilerin keşfini yapıp, günümüzdeki çevre sorunlarını çözmek için ipucu edineceklerini düşünüyor.
ADETA DOĞAL LABORATUVAR
Movile mağarası, astrobiyologlar için doğal bir laboratuvar görevi görerek, organizmaların zorlu ortamlardaki adaptasyonlarını ve hayatta kalma stratejilerini incelemelerine olanak tanıyor. Bu araştırmalar, Europa ve Enceladus gibi buzlu aylarda yer altı okyanuslarının keşfedilmesi gibi güneş sistemimizde yaşam belirtileri arama konusunda bilgi veriyor. Mağaranın eşsiz ve kırılgan ekosistemi, uzun vadeli hayatta kalmasını sağlamak için özenli koruma çabaları gerektiriyor. Çünkü mağaranın sınırlı boyutu ve hassas doğası, onu insan rahatsızlıklarına ve çevresel değişikliklere karşı özellikle savunmasız hale getiriyor.
ZİYARET ETMEK MÜMKÜN MÜ?
Son yıllarda hem bilim çevresinde hem de medyada en çok ilgi gören ve yüzyılın keşiflerinden sayılan Movile, gizemleriyle turistleri büyülese de ziyaretçi kabul etmiyor. Bu benzersiz yerin hassas dengesini korumak amacıyla mağara keşifleri sınırlı ve sadece birkaç bilim insanının mağaraya keşif amaçlı girmesine izin veriliyor. 1986 yılından bugüne kadar mağarayı yalnızca 30 bilim insanının ziyaret ettiği biliniyor.
