Haaretz: Türkiye Gazze ateşkesinde kritik rolde

Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn, İsrail ile varılan ateşkes anlaşmasının beş üyeli denetleme komitesinin başkanı ABD'li General Jasper Jeffers ile görüştü.

Dünyaca ünlü Rolling Stones ödüllerine İsrail Başbakanı Binjamin Netanyahu'ya tepki damga vurdu. İrlandalı grup Fontaines DC müzik dünyasının odağındaki Rolling Stones Ödül Töreni'nde en iyi albüm ödülünü kazandıktan sonra sahnede İsrail başbakanına hakaret etti "Filistin'e Özgürlük" çağrısı yaptı.

Grubun gitaristi Carlos O'Connell, Londra'daki yıldızlarla dolu törende sanatçıları eleştirerek o gece Filistin'den bahseden tek kişinin kendisi olmasına şaşırdığını söyledi ve ardından sözlerini "f*** (İsrail Başbakanı) Netanyahu ve f*** Siyonizm" diyerek bitirdi.

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliğinin işgal altında bulunan Filistin topraklarındaki temsilcisi Ajith Sunghay, "BM, İsrail yetkililerinin insani yardım konvoylarını tekrar tekrar engellemesi veya reddetmesi nedeniyle yaklaşık 70 bin kişinin hala orada olduğuna inanılan Gazze'nin kuzeyine herhangi bir insani yardım götüremiyor" dedi.

Sunghay, BM Cenevre Ofisi'nin haftalık basın toplantısında yaptığı konuşmada İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının 13 aydır aralıksız devam ettiğine dikkati çekerken bölgede açlık, hastalık ve ölüm tehdidinin yaşandığını belirtti.

Temsilci "BM, İsrail yetkililerinin insani yardım konvoylarını tekrar tekrar engellemesi veya reddetmesi nedeniyle yaklaşık 70 bin kişinin hala orada olduğuna inanılan Gazze'nin kuzeyine herhangi bir insani yardım götüremiyor" ifadeleri kullandı.

Günlük temel ihtiyaçların karşılanmadığına dikkati çeken Sunghay, insanların korkunç şekilde hayatta kalma mücadelesi verdiklerini bildirdi. Sunghay, "Büyük çöplüklerde çöp karıştıran düzinelerce kadın ve çocuk gördüm. Büyük miktarda insani yardımın gelmesinin gerektiği çok açık ve gelmiyor. İsrailli yetkililerin bunu (yardım girişine izin vermesi) gerçekleştirmesi çok önemli" şeklinde konuştu.

Filistin halkının öfkeli ve hayal kırıklığına uğramış durumda olduğuna dikkati çeken temsilci, insanların kavranması güç acılar yaşadığının altını çizdi.

Hollanda'nın en üst mahkemesi, İsrail'in F35 parçalarına ilişkin ihracat yasağının devam etmesini tavsiye etti. Ülkenin en yüksek mahkemesi olan Hollanda Yüksek Mahkemesi Hollanda hükümetinin İsrail'e F35 parçalarının ihracatını durdurması gerektiğini belirten bir kararı desteklemesi yönünde tavsiye verdi.

Mahkemenin, "Başsavcıya göre, Temyiz Mahkemesi, İsrail'in F-35 savaş uçaklarının Gazze Şeridi'nde uluslararası insancıl hukuku ciddi şekilde ihlal etmek için kullanıldığına dair açık bir risk bulunduğuna karar vermekte haklıydı" dedi.

Şubat ayında, Lahey Temyiz Mahkemesi, İsrail'in Gazze'ye yönelik savaşı sırasında uluslararası hukuku ihlal etmek için kullanıldığı endişeleri nedeniyle bu ihracatların durdurulmasını yönünde karar aldı. Hükümet ise konuyla ilgili Yüksek Mahkeme'ye gitme kararı aldı.

İsrail hükümetinin hafta başında Başbakan Netanyahu'ya yönelik eleştirileri sebebiyle boykot emri verdiği Haaretz gazetesi, Gazze ateşkesiyle ilgili analiz haberine "Mısır heyeti İsrail'e varırken Türkiye Gazze ateşkesinde merkezi rolde" başlığı attı.

Gazeteye konuşan İsrailli bir kaynak "Erdoğan, Gazze'de takdir edilen bir isim. Onu İsrail ile Hamas arasındaki müzakerelerde bir aktör olarak kullanma yeteneği, oyunun kurallarını değiştirebilir ve bir rehine anlaşmasını ilerletmeyi mümkün kılabilir. Gazze'nin yeniden inşa etmeye katkısı olabilir" ifadelerini kullandı ve ekledi: "Birçok açıdan ABD ve İsrail, Türkiye'ye rehineler konusunda diğerlerinden çok daha fazla Türkiye'ye güvenebilir."

Gazeteye AFP'ye konuşan Hamas'tan isimsiz bir kaynağın verdiği "Mısır, Katar ve Türkiye'deki arabuluculara, Hamas'ın ateşkes anlaşmasına ve tutuklu değişimi konusunda ciddi bir anlaşmaya hazır olduğunu bildirdik" açıklamasına yer verirken ABD Başkanı Biden'ın Salı gecesi bir televizyon programında söylediği "Önümüzdeki günlerde ABD, Gazze'de ateşkes sağlanması için Türkiye, Mısır, Katar, İsrail ve diğerleriyle yeni bir hamle yapacak" sözlerini öne çıkardı.

ERDOĞAN'DAN GAZZE VURGUSU

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün yaptığı konuşmada Lübnan'da ateşkesin teminine yönelik müzakerelerin olumlu sonuçlanmasını memnuniyetle karşıladığını söylerken "Ülkemizin, Lübnan'da barışın ve istikrarın sağlanmasında her türlü desteği vermeye hazır olduğunu bir kez daha vurguluyorum. Ancak Gazze'de acil, adil ve kalıcı ateşkes sağlanmadıkça bölgesel ve küresel huzura ulaşamayacağımızın da altını çizmek istiyorum" vurgusu yaptı ve ekledi:

"Amerikan Başkanı Biden'ın, Gazze'de ateşkes için yeni bir girişim başlatacaklarını duyurması, çok geç kalmış ama önemli bir adımdır. Bu çatışmaların en başından bu yana kalıcı ateşkes sağlanması için gerek arabuluculuk olsun, gerek garantörlük olsun, üzerimize düşeni fazlasıyla yapmaya hazır olduğumuzu defaatle ifade ettik. Bugün de aynı yerdeyiz. Gazze'de sükunetin ve barışın tesisi için üzerimize düşen ne varsa, elbette yapmaktan çekinmeyiz."

İsrail ordusu geceden bu yana Gazze'ye yönelik saldırılarında yaklaşık 12 saat içerisinde 42 kişiyi daha öldürdü. Şehab haber ajansının aktardığına göre, İsrail'in Perşembe sabahından bu yana Gazze'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampına düzenlediği saldırılarda ise en az 29 kişi hayatını kaybetti.

Öte yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze'de esir takasını mümkün kılacak "geçici" bir ateşkese hazır olduğunu ancak saldırıları tamamen sona erdirecek bir anlaşmayı kabul etmeyeceğini söyledi. Kanal 14'e dün akşam ateşkes sonrası ilk kez konuşan Netanyahu "Esirlerin serbest kalmasını sağlayabileceğimizi düşündüğümüzde Gazze'de ateşkese hazırım." ifadesini kullanan Netanyahu, Hamas'la bir esir takası anlaşması yapılması için koşulların önemli ölçüde iyileştiğini öne sürdü.

Lübnan'daki koşulların Gazze'dekinden farklı olduğunu öne süren Netanyahu, İsrail'in Hamas'ı "ortadan kaldırmaya" ancak Hizbullah’ın yeniden silahlanmasını engellemeye çalıştığını öne sürdü.

'TRUMP SÖZ VERDİ'

Netanyahu ayrıca İsrail'e ABD'den silah satışı ile ilgili ABD’nin 47. Başkanı seçilen Donald Trump'ın kendisine İsrail'e yapılan sevkiyatlardaki gecikmelerin sona ereceğini söylediğini duyurarak, "Başkan Trump, bana kesin bir dille, hiçbir silah (sevkiyatında) gecikme olmayacağını söyledi." dedi.

18 Haziran'da ABD'yi ülkesine silah sevkiyatı yapmayı reddetmekle suçladığı bir video paylaşan İsrail Başbakanı Netanyahu, dün de hükümet toplantısında, ABD’nin silah yardımlarında "çarpıcı bir düşüş" olduğunu savunmuştu.

ABD, 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne karşı saldırılarını sürdüren İsrail’e tam siyasi ve askeri destek sağlarken silah sevkiyatına da devam ediyor.

MISIR HEYETİNİN GİRİŞİMLERİ

Öte yandan Mısırlı bir güvenlik heyetinin önümüzdeki saatlerde tutuklu takası ve Gazze'de ateşkes müzakereleri için Tel Aviv'e gitmesi bekleniyor. Al-Akbar'a göre Kahire yetkilileri, yakın zamanda Lübnan'da imzalanan ateşkesten kaynaklanan iyimserlikle desteklenen olası bir anlaşma için kapsamlı bir plan sunmak üzere İsrailli yetkililerle görüşecek.

Planın, bir veya iki ay sürecek bir ilk ateşkesi ve ardından rehinelerin kademeli olarak serbest bırakılmasını içerdiği bildiriliyor. Aynı zamanda, sahada askeri baskıdan uzak, daha geniş ve daha uzun süreli müzakereler öngörüyor.

Ateşkes yürürlüğe girdiğinde, Mısır yetkilileri Hamas'tan belirli bir süre içinde yaşayan rehinelerin bir listesini sunmasını talep edecek.

Protestocular, New York'taki Macy’s Şükran Günü Geçit Töreni'ne damga vurdu. Dev McDonald's sembolü önünde "Filisten'e Özgürlük" sloganları atıldı. 25 kişi gözaltına alındı. Eylemciler, New York saatiyle sabah saat 9.25 sularında Batı 55. Cadde ile Beşinci Cadde'de geçit yoluna girerek Ronald McDonald balonunun ilerlemesini durdurdu.

NEW YORK POLİSİNDEN SERT MÜDAHALE

New York polisi, "Filistin'e özgürlük!" sloganları atan eylemcilere müdahale ederek yere yatırıp kelepçeledi. Göstericiler ABD'nin İsrail'e silah satışını durdurmasını talep etti. Yetkililer yaklaşık 25 kişiyi "olaysız şekilde" gözaltına aldıklarını söylerken, polisin sert müdahalesi kalabalık tarafından büyük tepki çekti.

Protestocuların bazıları polis tarafından yere yatırılarak kelepçelenirken görüntüler uluslararası haber ajanslarına yansıdı. Protestocular, eylemlerinin ardından New York Polis Teşkilatı’nın toplu gözaltı merkezine götürüldü ve saatlerce orada tutuldu.

'SOYKIRIMA KARŞIYIZ, SİLAH SATIŞI DURSUN'

Protestocular, kendilerini "soykırım karşıtı aktivistler" olarak tanımladı. Sosyal medyada yayılan videolarda eylemcilerin barikatları aşıp geçit yolunu kapattığı ve "Özgür Filistin" yazılı pankartlar taşıdığı görüldü.

Eylemciler sadece geçit töreniyle sınırlı kalmadı. Protestocular, Queensboro Köprüsü’ne "Soykırım" karşıtı pankartlar asarak "Özgür Filistin, özgür topraklar, herkesi özgürleştir!" sloganları attı. Ayrıca bir bildiri yayımlayan eylemciler, "Bu sömürgeci düzenin ilk ancak tek olmayan soykırımı kutladığı bir günde, faşizmin burada ve her yerde soykırımla bağlantılı olduğunu hatırlatıyoruz" ifadelerini kullandı.

Lübnanlılar dönüş yolculuğunu sürdürüyor. Fotoğraf: AFP

İsrail ordusunun Arapça sözcüsü Avichay Adraee, Güney Lübnan'da sivillerin "başka bir duyuruya kadar dönmesinin yasak olduğu köylerin" bir listesini yayınladı.

Adraee, X'te bir paylaşım yaparak "İsrail sizi hedef almayı amaçlamıyor ve bu nedenle bu aşamada güneydeki bu çizgiden evlerinize başka bir duyuruya kadar dönmeniz yasak" ifadelerini kullandı. İsrail ordusu ile Hizbullah arasında ateşkes Çarşamba günü yürürlüğe girdi, ancak her iki taraf da birbirini anlaşmanın şartlarını ihlal etmekle suçladı.

Lübnan ordusu, İsrail güçlerini Hizbullah ile çatışmada kırılgan bir ateşkes sağlayan ve üçüncü gününe giren ateşkesi ihlal etmekle suçladı.

Al Jazeera'nin haberine göre Lübnan ordusu, ateşkesin ilk iki günü olan 27 ve 28 Kasım'da "İsrail düşman ordusunun anlaşmayı birkaç kez ihlal ettiğini" belirten bir açıklama yaptı.

Öte yandan Anadolu Ajansı'nın, İsrail ordusunun duyuruları ve Lübnan Ulusal Haber Ajansı'nın da aralarında bulunduğu haber kaynaklarından derlediği rakamlara göre, en az 18 ihlal yaşanırken, bunlardan 13'ü ateşkesin ilk günü olan Çarşamba günü meydana geldi.

İsrail Hava Kuvvetleri, Perşembe günü geç saatlerde "İsrail'e yönelik onlarca roketin fırlatıldığı bilinen bir üste iki terörist tespit edildiğini" söyleyerek ateşkesin ihlal edildiğini öne sürdü. İşgal ordusu ardından "Güney Lübnan'daki teröristlere yönelik hassas saldırılar düzenledik" şeklinde bir açıklama yaptı.

İsrail basını IDF'in Güney Lübnan'da kaldığını belirtirken Sidon'da iki saldırı daha düzenlendiğini bildirdi.

NETANYAHU'NUN 'TALİMATI'

İsrail Başbakanı Binjamin Netanyahu ise dün akşam ateşkes sonrası verdiği ilk röportajda Lübnan'da ateşkesin "kısa sürebileceğini" söylerken, İsrail ordusuna Hizbullah'ın ateşkesi bozması halinde "şiddetli" saldırılara hazırlanma talimatı verdiğini söyledi. Netanyahu, "Anlaşmanın ağır bir şekilde ihlal edilmesi halinde İsrail ordusuna şiddetli bir savaşa hazırlanma talimatı verdiğimi söyledim" şeklinde konuştu.

Hizbullah'ın dün ateşkes sonrası yaptığı ilk açıklamada da "ellerin tetikte" olduğu belirtilmişti. Hizbullah açıklamada "Savaşçılarımızın gözleri düşmanın sınır ötesindeki hareketleri ve geri çekilme süreci üzerinde olacak, elleri ise Lübnan’ın egemenliğini savunmak üzere tetikte kalacaktır" denildi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, Perşembe günü ABD'nin Başbakan Benjamin Netanyahu ve eski savunma bakanı Gallant için tutuklama emirleri çıkarması sebebiyle Uluslararası Ceza Mahkemesi'ni cezalandıracağına inandığını söyledi.

The Jerusalem Post'un haberine göre İsrail, ICC'nin Netanyahu ve Yoav Gallant'a Gazze çatışmasında iddia edilen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle dava açma kararına itiraz edeceğini duyurdu. Çek Cumhuriyeti'ne yaptığı ziyaret sırasında konuşan Saar, "ABD de dahil olmak üzere diğer ülkelerin de karardan dehşete düştüğünü" öne sürdü.