Yerindelik Denetimi Nedir? Kısaca Hukukta Yerindelik Denetimi

Hukuk devleti olmanın temel ilkelerinden bir tanesi idari işlemler ile eylemlerin yargı denetiminde olmasıdır. Fakat yargı mercilerinin denetimleri işlemin hukuka uygunluğu ile sınırlandırılmaktadır. Bu nedenle yerindelik denetimi yapmaları mümkün olmamaktadır. Bu durum kuvvetler ayrılığı ilkesinin gerekliliği olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yerindelik Denetimi Nedir?

Yerindelik denetiminin en basit şekilde anlatımı şu şekildedir; üst bir birimin altta bulunan bir birimin yapmış olduğu eylem ve işlemlerin yerinde olup olmadığına karar vermesidir. Bunun yanında kamu yararına uygun olup olmamasının da kontrol edilmesi gerekir. Eğer uygunsuzluk kararı verilirse o zaman işlemler ile eylemlerin durdurulması veya değiştirilmesi gerekir. 

Bu duruma şu şekilde bir örnek verilebilir. Bir köy ihtiyar meclisinin almış olduğu bir kararın kaymakamlık tarafından kontrol edilmesi gerekir. Kaymakamlık bu kararın köy ve köy halkına yararı olmayacağına kanaat getirip kararın değiştirilmesine ya da iptaline karar verebilmektedir. Bu şekilde kaymakamlığın yapmış olduğu işlem yerindelik denetimidir. Bunun sonucunda da kamu yararına uygun olmadığı kararına varılmış karar değiştirilmiş ya da iptal edilmiştir.

Gelişmiş demokrasisi olan ülkelerde yerindelik denetimi idari makamlarca gerçekleştirilmektedir. Bunun sebebi ise bir işlem ya da eylemin kamu yararına olup olmadığına sadece idari makamlar verebilmektedir. Yargı makamları idarenin işlemleri ile eylemlerinin hukuki denetimini yapmak ile görevlidir.

İdarelerde takdir yetkisinin olması halinde yerindelik denetimi ile alakalı olarak bir takım sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle takdir yetkisinin denetilmesi konusu ile ilgili hukuka uygunluk ile yerindelik sınırlarının iyi bir şekilde çizilmesi gerekir. Bu nedenle yerindelik denetiminin özünün iyi bir şekilde kavranması gerekir.