Zirai donun etkisi 2–3 yıl sürebilir
05.06.2025 - 07:00 | Son Güncellenme:
Zirai dondan etkilenen 34 ilden 13’ünü ziyaret eden TBMM Araştırma Komisyonu zararın etkisinin 2-3 yıla yayılan bir gelir kaybına yol açabileceğini tespit etti.
Evrin Güvendik / ANKARA - TBMM Araştırma Komisyonu haftasonu zirai dondan etkilenen 34 ilden 13’ünü ziyaret ederek, sahadaki durumu inceledi. Komisyon görüşlerini Tarım ve Orman Bakanlığı’na iletmek üzere raporlaştırdı. Saha çalışmalarını Karadeniz ve Ege bölgesi ile sürdürecek komisyonun raporunda özetle şu tespitlere yer verildi:
■ Genç yaşta olan meyve bahçelerinde zararın etkilerinin 2-3 yıla yayılan gelir kaybına yol açacağı öngörülmekte.
■ Bazı üreticilerimiz mevcut üretim sezonunun yanı sıra gelecek sezonlarda da ürün alamama riskiyle karşı karşıya.
■ Zirai don tarım sektörünü ve bu sektöre entegre tüm iktisadi ve sosyal alt sistemleri derinden sarsan çok boyutlu bir kriz niteliği arz etmektedir.
■ Üreticilerimizin önemli kısmının TARSİM sistem ve işleyişi hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı müşahede edilmiştir.
■ Üreticilerimiz kayıpları telafi etmek amacıyla ikinci bir ekime gitmiş ancak maliyetlerdeki artış nedeniyle önemli ekonomik dar boğazla karşı karşıya kalmışlardır.
■ Tarım ve Orman Bakanlığı’nca çiftçilere yönelik teknik personel desteği hızla sağlanmış, yeni sezona hazırlık kapsamında eğitim programları düzenlenmiştir.
■ Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nce erken uyarıların üreticilere zamanında ulaştırıldığı, bu sayede bazı üreticilerin don öncesi kısmi de olsa tedbir alabildiği anlaşılmıştır.
■ Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kaydı bulunmayan ancak fiilen tarımsal üretim faaliyetini sürdüren çiftçilerimizin de mağduriyetlerinin giderilmesi ve destekleme sistemine dâhil edilebilmeleri talepleri vardır.
‘Kredi borçları faizsiz ertelenmeli’
TARSİM’in hasar tazminatlarının ödemelerini gecikmeksizin yapması gerektiği vurgulanan raporda, “Üreticilerin Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri nezdindeki mevcut tarımsal kredi borçlarının faizsiz olarak ertelenmesi, özel bankalar nezdindeki tarımsal kredi borçlarının kapsama dahil edilmesi, mümkün olması durumunda Ziraat Bankası’na devredilerek tek bir çatı altında toplanması”nın üreticinin mali yükünü hafifleteceği kaydedildi.
Kaç çiftçi var?
Üreticilere uygun koşullu işletme kredi imkânlarının da ivedilikle sunulması gerektiğine işaret edilen raporda, ÇKS kaydı bulunmayan ancak zirai dondan zarar gören çiftçiler için özel geçici bir entegre kayıt sistemi oluşturulması ve hakkaniyet ölçüsünde desteklerden yararlanmalarının sağlanması önerildi. 2024 sonu itibarıyla ÇKS’ye kayıtlı 2.3 milyon çiftçi bulunurken, tarım sigortası yaptıranların sayısının yaklaşık 1 milyon olduğu belirtiliyor.
Sofraya pahalı geliyor
Zirai don nedeniyle tezgâhta da fiyat artışları yaşanıyor. Sofraya en pahalı gelen ürün kiraz. Kirazda fiyat 150 ila 300 lira arasında kalitesine göre değişiyor. Nektarin ve şeftalide ise fiyat 90-110 lira bandına geriledi. Kayısı ise oldukça kısıtlı tezgâh ürünü olarak görülüyor. Gelen çeşitlerin ise çoğunun düşük kalitede olduğu vatandaş tarafından bildiriliyor.
