27 Mayıs darbe değil devrimdir

TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu bünyesinde oluşturulan 27 Mayıs 1960 Darbesi ve 12 Mart Muhtırası Alt Komisyonu, dün Milli Birlik Komitesi (MBK) üyesi olan ve anlaşmazlık üzerine yurtdışına sürgüne gönderilen 14’lerden biri olan Şefik Soyuyüce’yi dinledi. Soyuyüce, 27 Mayıs’ın cumhuriyetin modernleşme yönelişinde özgürleşmenin ve demokratikleşmenin önünü açtığını savunurken, “27 Mayıs bir devrimdir” dedi. 27 Mayıs’tan sonra özgür ve demokratik bir siyasal ve toplumsal ortam yaratıldığını belirten Soyuyüce, asıl darbenin Demokrat Parti tarafından yapıldığını belirterek şöyle konuştu:

‘Yapılma amacına bakılmalı’
“Bir hareketin devrim olup olmadığını anlayabilmek için onu yapandan çok, yapılma amacına, onu yaratan nedenlere ve sonucunda ne sürede ve nasıl bir düzen getirildiğine bakmak gerekir. Darbe mevcut düzene karşı fiili durum yaratmaktır. Mevcut düzene karşı fiili durum yaratının apoletli ya da apoletsiz olmasına göre ‘askeri’ ya da ‘sivil’ darbeden söz edilir. Türkiye’de, demokrasiye karşı ilk sivil darbeyi Demokrat Parti (DP) iktidarı yapmıştır. DP’nin Meclis’te kendi milletvekillerinden oluşan 15 üyeli bir ‘Tahkikat Komisyonu’ kurması bir sivil darbe örneğidir. Komisyonun kuruluş amacı, çağdaş demokrasinin onsuz olmaz konusu olan muhalefeti yok etmek, iktidar karşıtı siyasal etkinlikleri yasaklamaktadır.”

‘DP diktatörlüğü’
Soyuyüce, DP lideri Adnan Menderes’in bizzat bu komisyonu yasalar çıkararak geniş yetkilerle yetkilendirdiğini belirtirken, “Komisyona yargılama ve tutuklama yetkisi verilerek mahkeme konumuna sokulmuştur. Yani komisyon, hem soruşturacak hem yargılayacak hem de iddia makamı, ham yargılayıp karar verecek merci olarak kurulmuştur. Üstelik kararlarına karşı temyiz yolu da kapatılmıştır. Böylece yasama, yürütme ve yargı yetkisi DP iktidarında toplanmış, DP diktatörlüğü yasa yoluyla ilan edilmiştir” dedi.

‘Sıkı yönetim ilan ettiler’
28-29 Nisan 1960’ta öğrenci hareketleri başladığında DP iktidarının sıkıyönetim ilan ettiğini anımsatan Soyuyüce, Genelkurmay Başkanlığı’na gerekiyorsa silah bile kullanılarak öğrenci hareketlerinin bastırılması talimatı verildiğini kaydetti. Turan Emeksiz’in, öğrenci mitinginde polisin açtığı ateş sonucu öldüğünü vurgulayan Soyuyüce, DP iktidarının yüksek yargı başkanlarını emekliye sevkettiğini kaydetti.

‘Sivil darbeye karşı’
238 gazetecinin iktidara karşı yazı yazdığı için mahkum edildiğini dile getiren Soyuyüce, “27 Mayıs Devrimi 1961 Anayasası’nın başlangıç bölümünde de ifade edildiği gibi ‘anayasa ve hukuk dışı tutum ve davranışlarıyla meşruluğunu kaybetmiş bir iktidara karşı direnme hakkının’ kullanılmasından başka birşey değildir. Menderes’in sivil darbesine karşı yapılmış bir harekettir” dedi. 27 Mayıs sonrasında özgürleşme ve demokratikleşme yolunda çok önemil adımlar atıldığını dile getiren Soyuyüce, 1961 Anayasa’nın yapılmasını ve sivil yönetime kısa sürede geçilmesini kanıt olarak gösterdi.

‘Tam bir yanıltmaca’
Soyuyüce, “Öncesine, amacına ve sonra yaşananlara bakıldığında 27 Mayıs’a devrim denilmemesi ancak önyargılı yaklaşımla olanaklıdır. Günümüz gelişmelerini görmezden gelerek 27 Mayıs’a derbe denilmesi tam bir yanıltmacadır, kafa karıştırmacılığıdır” diye konuştu.

‘İdam etmeyelim’ dedim
Anılarını yazmadığını belirten Soyuyüce, “Ben 27 Mayıs’ın kara kutusuyum. Anılarımı yazsam çok kişi rahatsız olur. Ben Türkiye’de demokrasinin zamansız ilan edildiğini düşünüyorum. O dönem Cevdet Sunay’ı ben Genelkurmay başkanı yaptım. Bu idamlar ve mahkeme süreci tartışılırken ben ‘yapmayalım’ dedim. Mahkemeleye de idamlara da karşıydık. Önümüzde Atatürk misali var. ‘Atatürk padişahları istiklal mahkemesine çıkarmadı. Yurtdışına gönderdi. ‘Biz de sürgün yapalım. Mahkemeye göndermeyelim’ dedim. ‘Atatürk’ten bir adım öne geçelim’ dedim. ‘Bulundukları ülkelerde 2 biner dolar maaş da verelim, 10 yıl da gelmesinler’ dedim. Ama Talat Aydemir’in silahlı tehditleriyle ‘evet’ oyu kullananlar daha fazla oldu. Ben hayır oyu verdim” diye konuştu.

‘Hepimizde pişmanlık var’
Komisyon üyelerinin “Pişmanlığınız oldu mu?” sorusuna Soyuyüce, “Hayatımızı riske etmenin pişmanlığı hepimizde var. 100 kere yazık oldu memlekete demişimdir” dedi.

Komisyon Güzel’i dinledi
TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu bünyesinde oluşturulan 27 Mayıs 1960 Darbesi ve 12 Mart Muhtırası Alt Komisyonu’nun dün dinlediği isimlerden biri de eski bakanlardan Hasan Celal Güzel’di.