TRT’nin Kürtçe yayınına Diyarbakır’da destek ve eleştiri

TÜRKİYE Radyo Televizyon Kurumu (TRT), 1 Ocak’ta yayınına başlayacağı Kürtçe kanal için test yayınna başlarken, Diyarbakır’daki sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ve vatandaştan, bu uygulamaya hem destek, hem eleştiri geldi. Kapatılan DEP eski Milletvekili Sedat Yurttaş, TRT’nin Kürtçe yayın yapmasının önemli bir adım olduğunu ifade ederek, “Bu şimdiye kadar devletin izlediği politikaların tümünün hayat karşısında geçersiz hale geldiğinin göstergesidir. Bunun TRT’den devlet eliyle yapılıyor olması ayrıca önemlidir” dedi. Belediye hizmetlerini Kürtçe vermek için meclis kararı çıkardığı için görevden alınan Sur ilçesi eski Belediye Başkanı Abdullah Demirbaş ise TRT’nin Meclis tutunaklarına bilinmeyen bir dil diye geçen Kürtçe ile yayın yapmasının samimi olmadığını iddia etti. İHD Diyarbakır Şube Başkanı Muharrem Erbey ise, TRT’nin Kürtçe yayın yapmasını olumlu bulduğunu ancak diğer taraftan Kürtçe ile ilgili yasakların bulunmasının da bir çelişki olduğunu ifade etti.
TRT, 1 Ocak’ta yayına başlayacak olan Kürtçe kanalı için bugün test yayınına başlarken, Diyarbakır’da sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ve vatandaşlar TRT’nin yapacağı Kürtçe yayın için DHA muhabirlerine değerlendirmelerde bulundu. Kapatılan DEP eski milletvekili Sedat Yurttaş, TRT’nin Kürtçe yayın yapmasının önemli bir adım olduğunu; bunun şimdiye kadar devletin izlediği politikaların tümünün hayat karşısında geçersiz hale geldiğinin göstergesi olduğunu iddia etti. Yurttaş, “Bunun TRT’den devlet eliyle yapılıyor olması ayrıca da önemlidir. Ancak, yayıncılık açısından TRT diğer yayınlarda ne yaptı ki burda ne yapacak diye sorulabilir, eleştiriler olabilir. Fakat, bunun olumlu tarafından bakmalıyız. TRT bunu geçmişte Dicle’nin sesi radyosu gibi böyle halka resmi ideolojinin propagandasını taşıyan bir nitelikte yayın yapsa başarılı olmaz” dedi. Yurttaş, şunları söyledi:

ÜNİVERSİTELERDE KÜRSÜLER DE KURULMALI

“Ciddi gelişmeler yaşandı, mesafeler kaydedildi. Ancak bunlar yeterli değildir. Ancak, konjonktürel olarak baktığımızda bir TRT yetkilisinin gidip Şivan Perver ve Civan Haco ile görüşmesi son derece çarpıcı ve önemlidir. Kürt sorununun çözümünde geçmişten bugüne kadar çok önemli mesafe alındı. Çok ağır bedeller ödedik. Atılan bu adım, Kürt halkının verdiği bedel ve mücadelenin sonucudur. Geçmişte bölücü veya hain ilan edilen Kürt sanatçılarla devlet yetkililerinin gidip program yapmaları için konuşması çok önemlidir. Ama bu yetmiyor. Üniversitelerde Kürt kürsülerinin kurulması gerekiyor.”

BEN YİNE ROJ TV İZLEYECEĞİM

Belediye hizmetlerinin Kürtçe verilmesi konusunda Belediye Meclisi’nde ‘çok dillilik’ karar çıkardığı için İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınan Sur İlçesi eski Belediye Başkanı Abdullah Demirbaş, hükümetlerin önce imha ve inkar ettikleri Kürtleri ve dilli yok edemeyeceklerini anlayınca bir başka boyutu ile ele alarak içini boşaltmaya çalıştıklarını iddia etti. Demirbaş, “Bize göre bunun adı kültürel ve siyasi bir koruculuktur. Çünkü, halen Kürt dili üzerinde baskılar devam ediyor. Meclis’te Kürtçe konuşan milletvekillerinin konuşmaları tutanaklara anlaşılmayan bir dil diye nitelendiriliyor. Bugün Kerkük’te bölgesel Kürt Hükümeti Kerkük’ün 3 resmi dili olduğunu kabul etti. Ama Kuzey Irak’taki oluşuma karşı çıkan Türkiye hükümeti halen tek dillilikte ısrar ediyor. Bugün Kürt dilini kullandığımız için görevden alındık. Yine yıllarca terörist görülen, kötü, istenmeyen sanatçı olarak görünen Şivan Perver nedense kıymete bindi. 30 yıldır o sanatçıyı dışlayanlar Şivan Perver’in adını kullanarak Kürtleri kandırmak için gidip onunlu görüşüyorlar. Biz bunu olumlu bir yaklaşım olarak görmüyoruz. Ben TRT’nin Kürtçe kanalını izlemeyeceğim. Ben inanıyorum bir çok kişi kendi değeri ile yaratılan televizyonu izliyor.Roj TV gibi” dedi.

ÖNEMLİ BİR AÇILIM

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya ise, TRT’nin Kürtçe yayın yapmasının önemsenmesi gereken bir açılım olduğunu ifade etti. Kaya, “Çünkü, insanların dillerini, kültürlerini geliştirebilecek araçların serbest olması gerekiyor. Bununda en önemli göstergelerinden biri yayındır ve bu yayını devlet kanalından yapılmasıdır. Bence çok daha büyük önem taşıyor. Ama yalnız başına devlet kanallarından değil, bence özel kanallarda da yapım ile ilgili yasakların kaldırılması gerekir. Bence gecikmiş bir açılımdır. Kürtçe’nin geliştirilmesi için bilimsel olarak da açılımlar yapılması gerekir. Çünkü artık bugün bölgemizde Irak’tan İran’dan Kürtçe yayın yapan 10’a yakın kanal var. Kürtlerin en fazla yaşadığı Türkiye’de halen böyle bir olanağın sağlanmamış olması bence gecikmiş bir uygulamadır. yine de önemsemek lazımdır, sahip çıkmak ve geliştirmek lazımdır” diye konuştu.

YASAK VARKEN, TRT’NİN YAYIN YAPMASI ÇELİŞKİ

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şube Başkanı Muharrem Erbey, devletin Kürt sorununa karşı Kürtçe televizyon yayını yapmasının oldukça önemli olduğunu söyledi. Erbey, Kürt sorununun bu adımla çözülmeyeceğini de sözlerine ekleyerek, “Çünkü bugün cezaevlerin insanlar kendi aileleriyle Kürtçe konuşamıyorlar, kamusal alanlarda Kürtçe’nin tamamen konuşulması yasaklanmış durumda. Kürtçe selamlama, Kürktçe afiş, Kürtçe davetiye bile dava konusu olurken, belediye başkanları hakkında davalar açılırken ve mevzuatta bu kadar yasak varken Kürtçe televizyonun yayın yapması ciddi bir çelişkiyi ortaya koymaktadır. TRT’nin Kürt halkından görüş almadan, kendi başına bir çalışma yapmasını doğrusu yadırgadım. Devlet 1991'de Kürt realitesi kabul etti, 2000’li yıllarda Anayasada bazı değişlikler yaptı, yine 2000’li yılların sonlarında bu seferde Kürtçe TV, üniversitelerde Kürdoloji kurma düşüncesi var. 10 yıllık dönemlerle devlet adım atıyor. Devlet bance çelişkilerini düzeltmelidir” dedi.

TRT’NİN KÜRTÇE YAYIN YAPMASI ÖNEMLİ BİR ADIM

Diyarbakır Barosu eski Başkanı Sezgin Tanrıkulu, TRT’nin Kürtçe yayın yapmasını olumlu bir adım olarak değerlendirdiğini kaydederek şunları söyledi:
“Ancak, bununla ilgili Anayasal değişiklik ve yasal değişiklik 2002’de yapılmıştı. 2002’den bu yana geçen zamanı boşuna geçmiş olarak değerlendiriyorum. Dolaysıyla geç bir adım olarak değerlendiriyorum. Ancak kuşkusuz önemlidir. Zira Kürt dili geçmişte yok sayılan, kabul edilmeyen, hatta kanunen yasaklanmış bir dilden bugün kamu kurumu düzeyindeki bir devlet kurumunun yayınında bu dilin kulanılması söz konusudur. Bunu önemli bir adım olarak değerlendiriyorum ben. 1982 Anayasası’nda kanunla yasaklanmış dil tabiri vardı. 2009/32 sayılı yasada açıkca Kürtçeyi hedefleyerek bu dile konuşma yapılmasını yasaklanmıştır ve cezai hükme bağlamıştı. Kürtçe yayınla bu işin sınırlı kalmayacağı yakın zamanda özelikle kültürel haklar anlamında önemli adımlar atılabileceğini düşünüyorum. TRT, klasik devlet politikasının aracısı olabilecek bir yayın yaparsa tutacağını sanmıyorum” dedi.

TRT, 24 SAAT YAYIN YAPARSA BİZ NE YAPACAĞIZ

Türkiye’de yasa çerçevesinde haftada 4 saat Kürtçe yayın yapan tek televizyon kanalı olan Diyarbakır Gün TV’nin Genel Yayın Yönetmeni Diren Keser de, TRT’den önce diğer özel kanalların Kürtçe veya başka dillerden yayın yapmasını beklediklerini söyledi. Keser, “Fakat, bu konuda devlet biraz tavır değiştirerek yayın yapma hakkını TRT üzerinde değerlendirdi. Ama, TRT devlet kanalı olduğu için bu güven sorunu ortaya çıkarıyor. Yani insanlar devlete nasıl bakıyorsa TRT’nin yayınına da öyle bakacaktır. Yani normal bir kuruluş gibi bakmıyor. Resmi kanalın resmi görüşleri yansıtabileceğinden dolayı olumlu bir yaklaşım gösterilmeyebilir. TRT bugün test yayınına başlayacak. Biz şimdi şüphe içerisindeyiz” dedi. Keser şöyle dedi:
“Şimdi TRT 24, 12 veya 8 saat yayın yapacaksa biz ne yapacağız. Şimdi böyle bir sorun var. Çünkü 2004’te yasa çıktı. Yaklaşık 4 yıldır yürürlükte ve bu yasaya tek bir kelime, cümle hatta virgül dahi eklenmedi. Bize göre TRT’nin Kürtçe yayın yapması imkansız bir şey. Ama TRT bunu yapacağını ifade ediyor. Ancak, şu anki yasa ile birlikte yapamayacak durumda. Yasaya göre haftalık 4 saat günlük 45 dakika yayın yapma hakkı vardır. Şivan Perver ve Civan Haco bölge insanının çok yakından tanıdığı insanlardır. Biz halen radyomuzda ya da televizyonumuzda bazı parçaları yasaktır diye yayınlıyamıyoruz. İçinde, ‘Korkak General’ ya da bir, ‘Halo’ olan parçaları yayınlayamıyoruz. Çünkü biz geçmişte acısını yaşadık. Bize ceza da verdiler. Yani Şivan Perver TRT ile anlaşmış olsaydı TRT nasıl yayınlayacaktı Perver’in Halepçe parçasını. Kabul edilmeyen şeyleri şimdiye kadar kabul etme gibi bir durum vardır. Ancak, özü itibariyle bu konuda da bir tahamülsüzlük var. Gelsin benim dilimle, benim anlayışımla türkü söylesin, benim anlayışımla şarkı yapsın deniliyor.”
DHA’nın konuştuğu vatandaşlar ise, geçmişte yasak olan sanatçıların hemde devletin kanalı olan TRT’ye çıkacak olmalarının önemli ve olumlu bir adım olduğunu belirterek, TRT’nin Kürtçe kanalına destek verdi.