‘Umut’tular kayboldular
DOĞRUDUR, global kriz var ve dünyanın da, Türkiye’nin de yatırım iştahı azaldı.
Ancak tüm bunlara sığınmak İzmir’in gerçeğini gölgeleyemiyor.
Yatırım yapan firmalar İzmir’e ya gelmiyor ya da kaçıyor.
“Bir sigara fabrikası, BAT gitti, hemen paniğe kapılmayalım” diyenler olacak ama hayır.
Tartışılması gereken şu; artık İzmir’de yeni fabrika yatırımının tadı kaçtı.
Yeni yatırım yapmayı düşünen, bir elin parmakları kadar az sanayici de fabrika yatırımı haritasından İzmir’i çıkarıyor.
Haziran 2009 itibarıyla açıklanan yeni teşvik sistemi, tuz biber oldu.
1. Teşvik Bölgesi’nde yer alan İzmir her şeyden önce etrafındaki 3. Teşvik Bölgesi’nde bulunan Manisa ve ilçelerine karşı rekabet edemez hale geldi.
Manisa farkı artırdı
Eğer 40 km. ilerinizde avantajlı bölge varsa, hele kârsızlığın dip yaptığı günlerdeyseniz en ufak fırsat neredeyse oraya gidersiniz. Üstelik avantajlar ufak da değil...
Yatırımcıların elde edecekleri kârdan İzmir’de yer alanlar yüzde 10 kurumlar vergisi öderken, Manisa’dakiler yüzde 4 ödeyecek. Yeni istihdam için SSK işveren pirimi İzmir’de iki yıl ödenmiyor, Manisa’da bu süre beş yıl. 3. bölge olması nedeniyle Manisa’da yatırım yapanların kullandıkları TL türü kredi faizinin 3 puanını Hazine karşılayacak. Avantajlar daha da devam ediyor.
Sonuçta sorun İzmir -Manisa çekişmesi değil. Manisa yanıbaşımızda ve gelişimiyle gurur duyduğumuz bir kent. Turgutlu OSB doldu, Salihli’ye ilgi patladı, Muradiye’de altyapısı olmayan araziler bile kapış kapış satılıyor.
Öyle ki bugüne kadar tüm yatırımılarını İzmir’e yapan yarım asırlık Yaşar Holding bile DYO’nun 7 milyon dolarlık yatırımı için ‘Manisa’ dedi.
Burada sorun şu; İzmir ilçeleriyle, OSB’leriyle fabrika yatırımı umudu taşımıyor.
Umutlar tek tek eridi.
Krone içine kapandı: 35 milyon Euro’luk yatırımla, Tire OSB’deki fabrika, 2009 Şubat ayında üretime başlayacaktı. Fabrika tamamlandı, bazı ekipmanlar konulmasına rağmen, global krizin azizliğine uğradı, üretime başlanılmadı. İlk yıl 60 milyon Euro ciro beklenen fabrikanın 2014’e kadar kapalı tutulacağı öne sürülüyor.
Roberstson&Caine gitti: Güney Afrika Cumhuriyeti ve Çin’de iki yat ve katamaran üretim tesisi bulunan ve dünyanın önde gelen yat üreticileri arasında yer alan Güney Afrikalı Robertson&Caine İzmir’de yatırım yapmaktan vazgeçti. Firma her yıl büyümeyi planlıyordu. Güney Afrika Fahri Konsolosu Tamer Taşkın, firmanın yat ve katamaranları denize indirmek için çekek yeri gösterilemediği için gittiğini belirtiyor. Taşkın, “Fabrika kurmaya hazırdı ama çekek yeri bulamayınca bizim keyfimizi beklemediler, çekip gittiler” diyerek isyan etti.
TAFE “Manisa” dedi: Önceleri İzmir ve çevresinde arayışlara girişen Hintli traktör firması TAFE yatırım kararını Manisa için aldı. İnşaata start veren firma, Güney Asya, Afrika ve Kuzey Afrika ülkelerindeki satışlarıyla dünyanın en büyük ikinci traktör üreticisi.
ESBAŞ’da durdular: İzmir’in yatırım üssü Esbaş’ta yatırıma başlayacağını bildiren ancak global krize takılarak yapılamayan yatırımlar arasında Aysan Mobilya, Sir Tekstil, Yüksel Sevinç AŞ yer alırken, büyük çaplı ek yatırım düşünen Europackaging, Flavourtech, Hum Makine, Ropi Giyim’de durma kararı aldı.
GENERTEC: 2008’de açıkladığı ilk etapta1 milyar dolarlık yatırımla birlikte kentin en büyük umutlarından biriydi. Otobüs, kamyon ve ticari araçlar için yedek parça üretmesi bekleniyordu. İstanbul -Ankara hızlı tren projesini yapan firma krizin etkisiyle rotayı değiştirirken, İzmir yatırımını unutmuş görünüyor.
BAT: Tire’deki tesislerinden Samsun’a taşınacağını açıklarken gerekçe olarak Samsun’da konuşlanma stratejisi geliştirdiğini belirtti. Ancak Samsun 3. derece teşvik bölgesi ve BAT burada birçok avantajdan yararlanmış olacak.
Örnekleri artırmak mümkün.
Bir yandan kentin içindeki projelerde sıkıntı var, öte yanda yeni yatırımlarda durum bu... Sanayii yatırımcısı için cazip fırsat nasıl yaratılır, çözüm kümelenme modeli midir yoksa fabrika yatırımlarından umudu kesip hizmet sektörüne mi ağırlık verilmeli, tablo tümüyle değerlendirilmeli.
Kentin tüm dinamikleri bugünlerde mega müze yapımı kadar, kentin geleceği demek olan bu sorunu ortaya koyup çözümleri tartışabilmeli.
İzmir’de umut azalıyor, kan kaybı artıyor....
