Doç. Dr. Ahmet Ekşi

“Artma, çoğalma, arınma ve bereket” anlamlarına gelen zekât, İslam’ın temel ibadetlerinden biridir. Zekâtını veren kişi hem Allah’ın emrini yerine getirir hem de başta cimrilik olmak üzere birçok kötü huy ve alışkanlıklardan uzaklaşır. Çünkü yardım etmek biriktirme hırsını ve bencilliği yok eder. Diğer taraftan “Mallarında (yardım) isteyen ve (iffetinden dolayı isteyemeyip) mahrum olanlar için bir hak vardır.” (Zariyât, 51/19) ayeti zenginin malında fakir ve ihtiyaç sahiplerinin hakkı bulunduğunu vurgulamaktadır. Bu nedenle fakirin hakkının ayrılıp verilmesiyle mal, başkalarının hakkından arınmış olur. Böylece zenginin malı arınmış, fakirin de gönlü kinden temizlenmiş olur. Böylece zengin ve fakir arasında sevgi, merhamet ve yardımlaşmaya dayalı bir gönül köprüsü kurulmuş olur. Bu nedenle “zekât İslam’ın köprüsüdür” denilmiştir.

Zekât sayesinde toplumda zengin ve fakir yakınlaşır. Zenginin fakire karşı merhamet, fakirin de zengine karşı hürmet ve muhabbet duyguları

İbadetler, inanç esaslarından sonra dinin ikinci önemli halkasını oluşturur. İnanç, ibadetlerle davranışa dönüşür. Bu nedenle inanan insandan ibadet etmesi ve yararlı işler (salih amel) yapması beklenir. Kişi ibadet yapmazsa, güzel davranış sergilemezse imandan çıkmaz; ama imanın olgunluğunu kaybetmiş, onu zayıflatmış olur. Dalları budanıp yok edilen bir ağaç yine ağaçtır, ama güzelliğini kaybetmiş bir ağaçtır. Bu durumuyla günün birinde kuruyabilir. İşte amelsiz imanın durumu da böyledir. İnanan bir kimse ibadetleri ihmal ederse Allah’a ve Peygambere olan bağlılığı yavaş yavaş azalabilir. Bundan dolayı ibadetler ve güzel davranışlar kişinin imanını güçlendirir ve korur.

İbadet, Allah’a olan inancı pekiştirir, güzel davranışların artmasına vesile olur, kötülüklerden arındırır ve böylece kişinin ahlakını güzelleştirir. Bir de her kim ibadetleri yaparak onları korursa Allah da o ibadetler sayesinde kullarını korur. Mesela Mü’minun suresinin 9. Ayetinde “Ve onlar ki, namazlarına devam ederler (namazlarını korurlar ve namaz

Ramazan ayını değerli kılan en önemli husus, hiç kuşkusuz Kur'an-ı Kerim’in bu ayda indirilmiş olmasıdır. Nitekim “Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kur'an'ın indirildiği aydır…” (Bakara, 2/185) ayeti bu hakikati ifade etmektedir.

Allah (c.c.), bizleri yaratmış; akıl ve düşünebilme gibi üstün yetenekler vermiştir. Sayısız nimetlerle donattığı dünyayı da bizim hizmetimize sunmuştur. Peygamberleri aracılığıyla bildirdiği vahiyle bizleri muhatap alarak bize çok büyük değer vermiştir. Bizlerden yaratıcımızı tanımamızı ve ona gereği gibi kulluk etmemizi istemiş ve bizlere bazı sorumluluklar yüklemiştir. Allah Teâlâ, bu sorumlulukların neler olduğunu peygamberleri aracılığıyla gönderdiği ilahî kitaplarda açıklamıştır. İnsanlığı bir güneş gibi aydınlatan vahyin son halkası, Hz. Muhammed’e (s.a.v.) 610 yılının Ramazan ayında indirilmeye başlayan ve indirilişi 23 yılda tamamlanan Kur'an-ı Kerim’dir.

Kur’an-ı Kerim, insanları doğru yola ileten bir rehber; karanlıklardan aydınlığa

Her ibadetin kendine özgü kavramları vardır. Bu kavramlar sayesinde o ibadet hayat bulur, tanımlanır ve tanıtılabilir. Söylendiğinde ve duyulduğunda doğrudan ilgili ibadeti hatırlatır. Bu yönüyle kavramlar ilgili olduğu ibadeti gösteren birer adres niteliğindedir. Mesela kıyam, rükû ve secde namazı; nisap, yardım ve yoksul zekâtı; Kâbe, tavaf ihram haccı hatırlattığı gibi ramazan, imsak, sahur ve iftar kelimeleri de oruç ibadetini hatırlatır.

Bu yazıda herkesçe malum olan bu kavramları ele almaktaki maksadım, oruçla ilgili kavramların sözcük anlamıyla zamanla kazandığı terim anlamları arasındaki münasebete ve bu münasebetle verilen ince mesajlara dikkatlerinizi çekmektir.

Sözlükte “günün çok sıcak olması, güneşin kum ve taşları çok ısıtması, kızgın yerde yalınayak yürümekle ayakların yanması” veya “güneşin güçlü ısısından çok fazla kızmış yer” anlamına gelen ramazan kamerî yılın dokuzuncu ayının adıdır. Bu anlamıyla Ramazan ayı, rastladığı mevsim gereği çok sıcak ve

Günleri, geceleri, haftaları ya da ayları değerli kılan, bu zamanlarda meydana gelen önemli olaylardır. Örneğin; Cuma gününü değerli kılan bu günde kılınan Cuma namazı, Kadir Gecesini değerli kılan ise o gecede Kur'an-ı Kerim’in indirilmeye başlanmasıdır. Ayların sultanı olan Ramazan ayını değerli kılan ise Kur’an-ı Kerim’in bu ayda indirilmesi ve Kadir Gecesi’nin bu ay içinde bulunmasıdır. Ayrıca tutulan oruçlar, kılınan teravih namazları ve okunan mukabeleler bu aya ayrı bir değer katar.
Öncelikle Ramazan ayı “Kur’an ayı”dır. Çünkü “Ramazan ayı, insanlara yol gösteren, hidayeti, doğruyu ve yanlışı ayırt edip açıklayan Kur’an’ın indirildiği aydır…” (Bakara, 2/185).

Ramazan ayı rahmet ayıdır. Çünkü ramazan “Başlangıcı rahmet, ortası bağışlanma, sonu cehennemden kurtuluş olan bir ay”dır. (Heysemî, Mecmuatü’z-Zevâid, 1: 412). Ayrıca bu ayda “İnanarak ve mükâfatını umarak Ramazan orucunu tutanların günahları bağışlanır.” (Buharî, Savm, 6).

Ramazan

Terâvih namazı Ramazan ayına mahsus bir namazdır. Yatsı namazının vaktinde, yatsıdan sonra ve vitirden önce yirmi rekât olarak kılınır. Terâvih namazının her dört rekâtının sonunda bir süre oturularak istirahat edildiği için bu dört rekâttan sonraki oturuşa bir “tervîha” adı verilmiştir. Çünkü kelime olarak tervîha, nefsi dinlendirmek, rahatlatmak gibi anlamlara gelir. Hz. Peygamber şu hadisiyle Müslümanları terâvih namazını kılmaya teşvik etmiştir: “Her kim Ramazan’da faziletine inanarak ve sevabını Allah’tan bekleyerek terâvih namazı kılarsa, onun geçmiş günahları bağışlanır.” (Buhârî, İman, 37).

Terâvih namazı, müekked sünnettir, yani Hz. Peygamber’in (s.a.v.) terk etmediği bir namazdır. Zaman zaman camide Teravih namazı kıldıran Peygamberimizin, evinde de kıldığı olmuştur. Evinde kılmasının sebebini de şöyle açıklamıştır: “Teravih namazının farz olduğunu düşünmenizden korktuğum için evimde kıldım.” Ancak peygamberimizin vefatıyla birlikte vahyin