Bugünlerde cepte dolanan 5 milyon liralık banknot var ya... İşte o banknot piyasaya çıkarıldığında 1 ABD doları 115 bin Törkiş lira idi.
Açık anlatımıyla 5 milyon Törkiş liralık banknotun karşılığı 50 Amerikan dolarıydı.
Şimdi Merkez Bankası piyasaya 10 milyon liralık banknotları salmaya başlayacak. Bugünlerde 1 ABD doları 480 - 490 bin Törkiş lira. Açık anlatımıyla 10 milyon Törkiş liralık banknotun karşılığı sadece ve sadece 20 Amerikan doları edecek...
Şimddddiiiii... Merkez Bankası eski alışkanlığını sürdürür ve de en büyük Törkiş banknotu 50 Amerikan dolarına eşitlemeye kalkar ise, piyasaya 10 milyon liralık değil, 25 milyon liralık banknot sürmesi gerekecek...
Daha doğrusu gerekir idi...
Bunlar 10 milyon liralık banknot ile ilgili "sivri" değerlemeler. Gelelim "gerçek" duruma... Merkez Bankası Başkanı diyor ki, "Dolaşımdaki paranın yüzde 90'ı 5 milyon liralık banknot oldu. Halkımız sadece 5 milyon liralık banknot ile iş yapar duruma geldi. Bu durumda piyasadaki parayı teknik olarak çeşitlendirmek için daha yüksek değerde banknot basımı zorunluğu çıktı. Eğer 5 milyon liralık banknot basılırken yapılan değerleme, yapılır ise, başka anlatım ile en yüksek değerdeki banknotu 50 ABD dolarına eşitleme alışkanlığı dikkate alınır ise, 10 milyon liralık banknotun dolaşıma çıkarılmasında geç bile kalındığı anlaşılır.
Merkez Bankası Başkanı'nın bu değerlemesine göre piyasadaki durumu anlamaya çalışalım: Dolaşımda yaklaşık 2 katrilyon Törkiş liralık banknot var. Bunun karşılığı 4 milyon ABD doları eder. Demek ki şu anda dolanımdaki bankntoların yüzde 90'ı, yani 3.6 milyar dolarlık kısmı 5 bin liralık banknot. Demek ki, halkımızın cebinde, cüzdanında 720 milyon adet 5 milyon liralık banknot geziniyor.
Dün sabah Taksim dolmuşunda 10 milyon liralık banknot sohbeti açıldı. Yanımdaki yolcu "Abicim para olsun da 500'lük olsun, 5 binlik olsun, 5 milyonluk olsun ne fark eder ki?" dedi. Öte yandaki yolcu itiraz etti. "- Ben inşaat kalfasıyım. Günde 5 milyon liraya işçi çalıştırıyorum. Adam, sabahtan akşama çalışıyor. Eline 5 milyon miralık bir kağıt parçası sıkıştırmaya utanıyorum. Beş yüz bin liralıkları üst üste koyup, 10 banknot sayıyorum. Hiç olmazsa gözü doysun... Şimdi o işçi ne düşünecek?.. Bir banknotun yarısına çalışıyorum diyecek..." Dolmuşun şoförü lafa karıştı: "- Abicim iyi olur. Cepte 500 milyon lira taşımaya kalksan, 100'lük bir paket 5 milyon lirayı cebe sığdıramadığından, dolar alıyorsun. Her biri 100 dolarlık 10 adet Amerikan parası satın almak zorunda kalıyorsun... 10 milyon liralık yerine 100 milyon liralık banknot çıkarsalar millet bayram edecek" diye konuştu. Ciddi mi idi, alay mı ediyordu anlayamadım.
Kara para uzmanı Prof. Osman Altuğ ise 10 milyon liralık banknota karşı mı karşı!.. "Banknotları büyütmemek, tam tersine küçültmek lazım. En büyük banknot 1 milyon liralık olmalı. İnsanlar sadece gazete, sigara, simit, ekmek satın almak için banknot kullanmalı. Büyük ödemeler ya çek ile, ya kredi kartı ile yapılmalı ki, para alışverişleri kayda girsin. Banknot büyüdükçe paranın kayıt dışına çıkması kolaylaşıyor. Büyük banknot kara parayı artırıyor" diyor.