Bursa’dayım, Tofaş’ın CEO’su Ali Pandır anlatıyor: “Şimdilik 3 vardiya çalışıyoruz. 23 Nisan’da çalıştık. 1 Mayıs’da da tatil yapmayacağız. Üretimin yarısını İtalya’ya gönderiyoruz.”
Tofaş, 1968 yılından bu yana Bursa’da üretimini sürdürüyor. Tofaş-Fiat’tan sonra, Bursa’da Oyak-Renault ve Karsan Peugeot da otomotiv yatırımı yaptı.
Sadece bu üç fabrika değil, bunların çevresinde oluşan otomotiv yan sanayii de Bursa ekonomisinde büyük ağırlığa sahip.
2008 yılının ilk 3 ayında Türkiye’de otomotiv fabrikaları 358 bin araç üretmişti. Bu yılın aynı döneminde üretilen araç sayısı 145 bine düştü. Toplam 145 bin aracın 91.155’i binek otomobili.
Bursa’daki otomotiv üreticisi firmalardan Oyak-Renault bu yılın ilk 3 ayında 46.563, Tofaş-Fiat 42.200 ve Karsan-Peugeot 2.638 adet araç üretti.
Ali Pandır anlatıyor: “Yeni modellerde üretime başlayınca Tofaş-Fiat fabrikalarındaki yıllık üretim 2007’de 197 bine, 2008’de 246 bine ulaştı.
Üretim artışına paralel olarak çalışan sayısı da arttı. 2006 yılından 2008 yılı ortalarına kadar 3.500 yeni işçi alındı. Kriz olmasaydı, 400 binlik kapasitesi olan tesislerde 2009 yılında 360 bin araç üretilecekti.
Bin işçi işinden oldu
Krize yakalanıldığında 8 bin çalışan vardı. Kriz nedeniyle hızlı üretim gerilemesi karşısında bin işçinin çıkarılması gerekti. Bu bin işçinin belirlenmesinde, işten çıkarmadan göreceli olarak daha az etkilenebilecekler seçildi. (1) Önce askere gidecekler, (2) Sonra emekliliği gelenler, (3) Daha sonra da kendi isteğiyle ayrılmak isteyenler işten çıkarıldı. Genelde 1 yıllık maaş toplamı tazminat ödemesiyle zor dönemi geçirmelerine destek verilmesine özen gösterildi.
Yetmedi. 7 Bin işçiden 6 bin işçiye inmek için bin işçinin daha işten çıkarılması gerekiyordu.
Deneyimli, yetişmiş işçilerle ilişki kesmenin zorluğu dikkate alınarak sendikayla özel bir anlaşma yapıldı. İşçiler evlerinde oturuyor, maaşlarının yaklaşık yüzde 75’i onlara ödeniyordu.
15 Mart’ta ÖTV teşviki uygulanmaya başladı. Bu arada Avrupa ülkelerinde, Tofaş-Fiat’ta üretilen tip araçlara verilen teşvikler nedeniyle talepte canlanma görüldü.
ÖTV kurtardı
Evlerine gönderilen, işten çıkarılmaları söz konusu olan bin işçi geri çağırıldı. Tofaş-Fiat fabrikası 3 vardiya çalışmaya başladı.
Üretimin yarısı iç pazar için ama, üretimin yarısı da ihracata gidiyor.
İç pazarda ÖTV teşvikinin sona ereceği 15 Haziran’dan sonra neler olacağı, talebin nasıl değişeceği bilinemiyor. Genel beklenti bu teşvikin devam etmesi ve buna ek olarak 15 yaşın üzerindeki araçlara hurda teşviki verilmesi.
Ali Pandır, 2006 yılından bu yana Tofaş-Fiat’ın tepe yönetiminde bulunan, dış deneyimi olan bir yönetici. Anlattıkları moralimi yükseltti. “2009 yılında alternatif satış alanları yaratıp etkin işletme sermayesi yönetimine, maliyete ve masraflara odaklanarak bu zorlu dönemde güçlenerek çıkacağız” diyor.
Oyak-Renault tesislerinde de 3 vardiya çalışmanın devam ettiğini öğrendim. Yöneticilerinden bilgi rica ettim. Bilgi gönderirlerse, Oyak-Renault’dan da iyi haberler vermeyi ümit ediyorum.
