Her gün bir sorun, şimdi de "patates sorunu"

Önceki yıl üretici, kilosu 75 bin liradan, 80 bin liradan patates satınca, Nevşehir ve Niğde'de geçen yıl dağa, taşa patates ekildi. Pancar tarlalarında patates yetiştirildi.
Türkiye'de normal yıllarda 4 - 4.5 milyon ton patates yetişir. Üretimin hemen tamamı içeride tüketilir. Çok az kısmı, bazı yıllar 200 - 300 bir tonu, bazı yıllar 20 bin tonu ihraç edilir. Nevşehir ve Niğde patates bölgesidir. Toplam üretimdeki payları yüzde 60 - 70 dolayındadır.
- 1998 yılında Niğde'de 1.150 bin ton patates üretilmişti, 1999 yılında 1.700 bin ton üretildi.
- 1998 yılında Nevşehir'de 1.300 bin ton patates üretilmişti. 1999 yılında 1.950 bin ton patates üretildi.
Fazla üretim fiyatları düşürdü. Fiyatlar düşünce üretici fiyat bekleyişine girdi. Malını hemen satmadı. Sonuç olarak bugün:
- Nevşehir'de 800 bin ton,
- Niğde'de 700 bin ton patates stoku var.
Bu stok 4 ay içinde tüketilmez ise filizlenecek. Yok olacak.
- Nevşehir'de 5.100 çiftçi ailesi,
- Niğde'de 4.800 çiftçi ailesi patates çuvallarının başında bekleyiş içinde.
Geçen yıl kilosu 70 bin liradan satılan patates, bu yıl 20 bin liradan alıcı bulamıyor.
Patates sorununu en iyi izleyen tarım uzmanı araştırmacı - gazeteci Ali Ekber Yıldırım'ın Dünya'daki yazılarından öğrendiğimize göre, ihracat yaparak stoku eritme şansımız çok zayıf. (1) Bizim patatesin kalitesi kötü. Tohumu kötü. (2) Yanlış topraklarda aşırı gübreleme ile yetiştiriliyor. Bu nedenle 12 ay dayanacak patates 6 ay sonra eriyor. (3) İyi kalite patatesin Avrupa'daki kilosu 30 - 32 bin Türk lirası karşılığı iken, bizim üreticimiz 40 - 50 bin lira maliyetten bahsediyor.
Biz bir zamanlar yılda 200 - 300 bin ton patates ihraç ettik ama şimdilerde yıllık ihracat 20 bin ton gibi küçük rakama düştü. Onu da Türki devletlere "mal karşılığı" ihraç ediyoruz. Mal karşılığı olduğu için kilosu 70 bin liradan ihraç edilmiş gibi görünüyor.
Soruna çözüm arayanlar "Destekleme Fiyat İstikrar Fonu"ndan patates ihracatında ton başına ödenen 20 dolar primin 40 dolara çıkarılmasını istiyorlar. Böylece ihracatçıya sağlanan kilo başına yaklaşık 25 bin Türk liralık primin doğrudan üreticiye intikal edeceğini, üreticinin bugün kilosunu 20 bin liraya satamadığı patatesi ihracatçının 45 bin lira ödeyerek satın alacağını iddia ediyorlar ama... Bu bir hayal...
Buraya kadarki açıklamaları okuyanlar hemen üreticiyi itham edecek: "- Alıcısı olmayan malı neden ürettiler? Fiyatına özenerek neden dağa taşa patates ektiler?" diyecek...
Sayın okuyucularım Türk çiftçisi sahipsiz. Tarım Bakanlığı'nın köylü ile çiftçi ile ilişkisi kalmamış. Bakanlık elemanları ziraat mühendisleri tarlaya gitmiyor. Tamamı Ankara'da oturuyor. Çiftçinin durumunu "gazetelerden" izliyor. "Hayali" çözümler arayışına giriyor.
Bir büyük gazetemiz, "5.5 milyon ton patates stoku var" diye yanlış bir manşet attı. (Bizim patates 1 yıl dayanamıyor. Yıllık üretim 4.0 - 4.5 milyon ton. 5.5 milyon ton stok olması imkansız.)
Diğer gazeteler aynı haberi tekrarladı. Ertesi günü Tarım Bakanı televizyona çıktı. "Türkiye'nin 5.5 milyon ton patates stoku olduğunu, patatesi askere, memura, öğrencilere yedireceklerini, kalan kısmının da Afrika'da açlara gönderileceğini" ilan etti.
Sayın Ecevit başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu "Patates Sorunlarını Çözme Komisyonu" kurdu.
Komisyona üye bakanlar ve onlardan beklenen görev çok ilginç: Adalet Bakanı (mahkumlara patates yedirecek), Milli Savunma Bakanı (askerlere patates yedirecek), Milli Eğitim Bakanı (öğrencilere patates yedirecek), Sağlık Bakanı (hastalara patates yedirecek), Dışişleri Bakanı (gezdiği ülkeleri patates almaya ikna edecek) ve de böylece patates sorunu çözülecek!
Sonuç: Bu yıl bu patatesler satılamayacaktır... Bu yıl patates üreticisi zararı sineye çekecektir. Patates sorununu bahane edenlerden bazıları Hazine'den kendi ceplerine para hortumlayacaktır... Ama iş burada bitmeyecektir. Aynı hikaye patateste ve de başka ürünlerde sürüp gidecektir... Çünkü Tarım Bakanlığı ana işini yapmamakta, çiftçiye yol göstermemektedir. Önemli olan ürün ortaya çıktıktan sonra değil, üretilmeden çiftçiye yol göstermektir.



Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr