İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’ne (İBB) başkan olmak kolay değil. Önce seçim yarışı zorlu. Seçildikten sonra ise başkanın sorunlulukları büyük. Başkan, o 12 milyon insanın derdini sırtlanacak. Ne kadar çabalasa insanları mutlu edemeyecek. İnsanlar daha fazlasını isteyecek. İBB başkanı acaba ne yapar? İBB acaba ne büyüklükte bir belediye?
İBB’nin internet sitesinde verilen bilgilere göre, İBB’nin hizmet alanı 5.343 km2 alanı kapsıyor. Hizmet alanının yüzde 65’i Avrupa yakasında, yüzde 35’i Asya yakasında, İBB’nin gider bütçesi 2008 yılında 5.4 milyar TL. Gelir Bütçesi 4.4 milyar TL. 1 milyar TL açık borçlanma ile karşılanıyor. 100 Milyon TL içeriden, 900 milyon TL dışarıdan borçlanılıyor. Bütçede personel harcamalarına ayrılan para 500 milyon TL. Yatırım bütçesi 3.3 milyar TL. Açık anlatımıyla toprağı,nüfusu ve bütçesi ile İBB, küçük Avrupa devletlerinden daha büyük bir “devlet”.
İstanbul küçük bir devlet
İBB’nin 2008 yılı harcama bütçesi 5.4 milyar TL. Gelir bütçesi 4.4 milyar TL ama, bütçe dışı gelir ve harcama imkânına sahip. Çünkü İBB’nin 2 bağımsız bütçesi, idaresi (İSKİ ve İETT) ve 23 BİT’i var. BİT demek “Belediye İktisadi Teşekkülü” demek. BİT’ler anonim şirket statüsünde.
Her birinin ayrı gelir kaynağı, harcama imkanı var. Bunlar, Ağaç, BELBİM, BELTUR, BİMTAŞ, Hamidiye, İDO, İGDAŞ, İSBAK, İSFALT, İSPART, İSTAÇ, İstanbul Dünya Ticaret Merkezi, İstanbul Enerji, İstanbul Halk Ekmek, İstanbul İmar, İstanbul Ulaşım, İSTON, KİPTAŞ, Konut, Kültür Anonim Şirketleri. Bağımsız 2 idarece 23 anonim şirketin bütçeleriyle birlikte İBB’nin konsolide 2008 yılı bütçesi 15.7 milyar TL. Açık anlatımıyla İBB’ye ait bağımsız idareler ve BİT’lerin bütçeleri, İBB bütçesinin 2 katı. İBB başkanı bu nedenle icraatını daha çok BİT’ler aracılığıyla gerçekleştiriyor. BİT’lerin bazıları hem büyük hem de İstanbul’ için çok çok önemli. Örneğin İDO (İstanbul Deniz Otobüsleri) 101 gemi ile yolcu taşıyor. İstanbul Ulaşım 73 km raylı hatta, yer altında ve üstünde yolcu taşıyor. İETT’nin 2.841 otobüsü ve metrobüsü yolcu taşıyor.
8.8 milyar TL ulaşım yatırımı
Serpil Yılmaz’ın Milliyet Ekonomi’de 17 Şubat 2009’da yayınlanan yazısında yer alan bilgilere göre,
- İBB’de son 15 yılda yapılan yatırımların toplamı 25 milyar dolar. Son 5 yılda yaklaşık 16 milyar dolar yatırım yapılmış. Bunun yüzde 55’i olan 8.8 milyar doları (12 milyar TL) ulaşım için kullanılmış.
- Metrobüsler ve yol yapımı için toplam 386 milyon TL yatırım yapılmış.
- İstanbul’da 270 bin aile eğitim, gıda ve çeşitli yardımlardan yararlanmış. Bunların toplamı 50 milyon TL.
- Halen 73 kilometre olan İBB raylı sistemlerinin 2023 yılına kadar 618 kilometreye ulaşması hedef alınmış.
- Bu yazıyı hazırlarken İBB Basın Danışmanlığı’ndan tüneller hakkında bilgi istedim. Bana verilen bilgiye göre, İBB’nin trafiği rahatlatmak için “7 Tepeye 7 Tünel” projesinin ilk etabı olan 7 kilometre 997 metre uzunluktaki Kâğıthane- Piyalepaşa tüneli bugün hizmete giriyor. Biri 2 kilometre 360 metre, diğeri 2 kilometre 390 metre olan Bomonti - Dolmabahçe tünelleri ise kısa bir süre sonra hizmete girecek. 4 Kilometre 560 metrelik Sarıyer - Çayırbaşı tünelinin inşaatı başlamış.12 Tünel için de proje hazırlanmış.
İstanbul’da yaşayanlar yeni belediye başkanlarını seçecek. Seçim yarışı çetin ama seçilmekle iş bitmiyor. İstanbul’a belediye başkanı olmak zor. Çünkü İstanbul’u yönetmek zor.
