Başbakan’ın açıkladığı KDV ve ÖTV indirimlerinin ‘reel’ değil, ‘moral’ etkisi görülecektir.
n ‘Moral’ etki denilen şey şudur: Kriz rüzgârları esmeye başladığından bu yana iş çevreleri hükümetden devamlı olarak KDV ve ÖTV indirimi istiyor. Bu nedenle tüketici KDV ve ÖTV indirimi bekleyişine sokuldu. Vergi indirimi bekleyenler, alacakları malı alamaz oldu.
Vergi indiriminin hangi mallarda ve ölçüde ve ne süreyle olacağının açıklığa kavuşması sonucu, parası olan ve harcamaya niyeti olanlar harekete geçecektir. Bu da talepte belli ölçüde artışa yol açacaktır.
Piyasada az da olsa hareketin başlaması, önce toptancı ve perakendeci tüccarda, sonra üreticide morallerin az da olsa düzelmesine imkân verecektir.
Kriz döneminde ‘moral’ düzelmesi, geleceğe daha iyimser bakmaya, harcama kararlarında daha cesur davranışlara yol açar.
Vergiyi satıcılar üstleniyordu
- ‘Reel’ etki denilen şey şudur: Hükümet KDV ve ÖTV oranlarını indirmeden otomotiv, beyaz ve kahverengi eşya, konut sektörlerinde, ellerindeki stoğu eritme arayışında olan firmalar, KDV ve ÖTV yükünü kaldırmışlar (üzerlerine almışlar) idi. Hemen her üretici firma ve pazarlama kuruluşları medya ilanlarında ‘KDV ve ÖTV’yi kendilerinin ödeyeceğini’ açıklayarak KDV’siz ve ÖTV’siz satış yapıyorlardı.
Üretici firmalar ve satıcı kuruluşlar hükümetin KDV ve ÖTV’yi indirmesinden sonra fiyatlarda yeni bir indirime gitmezlerse, fiyatlar önemli ölçüde ucuzlayamayacaktır. Çünkü bugünkü satış fiyatları (tüketici açısından) sıfır KDV ve sıfır ÖTV’li fiyatlardır.
Otomotiv, beyaz ve kahverengi eşya sektörlerinde ihracatın payı çok büyük. İçeride alınacak tedbirlerle ihracat talebini artırmak imkansız. KDV ve ÖTV yükünü üstlenerek daha önce iç talebi canlandırma arayışında olan bu sektörlerde, yeni vergi indirim teşviğinin etkisinin ne olacağını zaman gösterecek. Otomotiv sektöründe vergi teşviğinden, yerli üreticilerin mi yoksa ithal araç getirenlerin mi mutlu olacağını bugünden tahmin etmek çok güç.
Hiç yoktan iyidir
Konut sektöründe ise 150 metrekarenin altındaki konutlarda KDV zaten yüzde 1 oranındadır. Ve de stoğun büyük bölümü bu tür konutlardır. KDV indiriminden sadece 150 metrekarenin üzerindeki büyük ve lüks konutlar yararlanabilecek.
Son olarak da tartışılması gereken 2 önemli konuya değinmekte yarar var:
- Üç ay süreyle belli ürünler için getirilen KDV ve ÖTV indirimleri stokların eritilmesinden sonra acaba üretimin harekete geçirilmesine de yol açabilir mi?
- Başbakan yardımcısı teşvik paketinin (diğer tedbirlerle birlikte) maliyetinin 5.5 milyar TL olduğunu açıkladı. Bu kaynak nereden bulunabilir?
Gelelim toplu değerlendirmeye: Kamuoyu uzun süredir KDV ve ÖTV indirimi bekleyişine sokulmuştu. Bu bekleyiş nedeniyle parası olup, bir şeyler almaya niyeti olanlar da para harcamıyordu. Yeni tedbirler talepte belli bir gevşemeye imkân verecektir. Faturasının nasıl ödeneceği unutulur ise, alınan bu tedbirler ‘Hiç yoktan iyidir.’
